TOE & NOU

Philippolis, 85 jaar later

Vyf-en-veertig jaar gelede is ’n deel van wat vandag die N1 is, herlê. Dié pad het toe nie meer met die R717 langs deur Philippolis in die Suid-Vrystaat geloop nie, maar 40 km daarvandaan, oor Springfontein. Hierna het Philippolis se ses motorhawens gekwyn totdat slegs één oor was.

Oor waarom die N1 se roete verander is, hang daar ná al die jare steeds ’n vraagteken, maar dis moontlik omdat die regering destyds wou spog met die nuwe Verwoerddam. Die dam (vandag die Gariepdam) is neffens die N1 en immers steeds die grootste in die land.

Die R717 tussen Colesberg en Philippolis loop om en oor talle mooi klowe en koppe, wat padbouwerk bemoeilik. ’n Pad met draaie het dikwels meer motorongelukke, en die insleepdienste op Philippolis het gedy.

Dié “Toe”-foto is rondom 1932 voor Hattingh se Garage langs die Jacobson-gesin se Victoriaanse herehuis geneem. Hoewel daar op die motor “Crash Squad” staan, het hy ’n Kaapstadse nommerplaat en daar is geen sleepstang nie. Boonop is die woord “film” daarop te sien. Dié voertuig het dus waarskynlik niks te doen gehad met ’n regte insleepdiens nie.

Toe het dié straat nog Kerkstraat geheet, maar dit is kort daarna, in 1938, herdoop tot Voortrekkerstraat vanweë die herdenking van die Groot Trek. Die hoofstraat was toe nog nie met bome omsoom soos deesdae nie.

Helaas is Hattingh se Garage wat uit ’n dubbelverdieping bestaan het, dekades gelede al gesloop en dié ruimte doen nou diens as die Nienaberplein. Wat ’n jammerte is dit nie dat die brandstofpomp waar DKWpetrol te koop was, verlore is nie!

Die Jacobsons het later die huis aan die munisipaliteit geskenk en dis nou Philippolis se biblioteek. Dié perseel en die aangrensende Transgariep-museum is onlangs teen miljoene rand deur die Vrystaatse regering gerestoureer en sien nou mooier daaruit as destyds.

Terloops, as jy die alternatiewe roete tot die N1 deur Philippolis vat, kan jy seker wees jy ry ’n stiller pad wat ook 7 km korter is. Maar sorg dat jy brandstof ingooi op Trompsburg of Colesberg, want die plaaslike garage is net van agt tot vyf oop – en op Sondae dikwels tot net ná kerk.

– Jens Friis

Loer by philippolis.org.za of philippolis.co.za vir meer inligting oor die oudste nedersetting in die Vrystaat.

REK DIE BENE. Die verlegging van die hoofpad tussen die Kaap en Johannesburg was vir motorhawens in Philippolis ’n groot terugslag – net een van die ses het oorgebly. Ook Hattingh se Garage bestaan nie meer nie.