NAMIBIË EN ANGOLA, 1955
Elsa van Zyl (73) van Kokanje, Modimolle vertel: My verhaal dateer terug na 1955. Namibië – toe nog bekend as Suidwes-Afrika – was vir baie van ons in die “Unie van Suid-Afrika” nog ’n relatiewe ver, vreemde land, ’n land van sand en grondpaaie. Maar vir ’n jagter was dit ’n droombestemming, veral met die moontlikheid om in die aangrensende Angola en die Caprivistrook te kon jag.
My pa, Hendrik Nel van Bronkhorstspruit, ’n boer met ’n liefde vir jag en ’n onblusbare ondernemingsgees, het saam met twee vriende, drr. Bert Bodenstap van Pretoria en Werner Kuschke van Rundu, ’n toer soontoe beplan.
Laasgenoemde was in daardie dae distriksgeneesheer van die Okavango gebied aan die Suidweskant.
Die voorbereidings het weke lank geduur. Daar is onder meer met die Shell-petrolmaatskappy gereël om drie vol 44 gelling-petroldromme by die Duitse sendingstasie Nyangana, op die oewer van die Okavangorivier, af te lewer. Van daar af sou dit met ’n mokoro oorgeroei word na Angola vir ons groep se gebruik. My pa het ook met behulp van ou Vader Bartzen van die sendingstasie met die baasspoorsnyer Mokoya gekorrespondeer om ’n groep spoorsnyers op te kommandeer.
Ons voertuig, ’n Chev-eentonbakkie, is reeds twee weke voor die tyd per trein na Windhoek gestuur. Die bakkie was gelaai met alles wat vir die toer nodig was, want van winkels daar was geen sprake nie.
Ek het saam met my pa, ma, Sarie, en broer Koos van die destydse Jan Smutslughawe af na Windhoek gevlieg. Ons het met ’n Skymaster, die “Drakensberg,” gevlieg en dit het ons £115 en 13 sjellings vir almal gekos. Die vlug het drie uur geduur.
Van Windhoek af is ons na Grootfontein waar my pa se twee vriende ons ingewag het. Op pad na Rundu het ons by Karakuwisa oornag – dit was ’n stilhouplek langs die pad met net ’n paar grasafdakkies as geriewe. Die bostelegram het die plaaslike mense laat opdaag – vir hulle was dit ’n geleentheid om ’n dokter te sien.
Die pad Rundu toe was ’n tweespoorsandpaadjie en die spoed 10 m.p.u. – dan ook met ’n eindelose vasvallery. Die tog het twee dae geduur. Op Rundu het die
res van die Kuschke-gesin hulle by ons aangesluit en is ons met drie voertuie al langs die Okavangorivier af tot by Bagani – nog ’n oornagplek sonder enige werklike geriewe en later ’n militêre pos. Op pad het ons drie Duitse sendingstasies, Sambieu, Andara en Nyangana, aangedoen waar ons gul ontvang is.
Die plan was om by Bagani ’n vlot te prakseer waarmee die Okavango oorgesteek sou word na Angola. Leë petroldromme wat deur WNLA – ’n werwingsagentskap vir mynwerkers – hier agtergelaat is, planke en draad moes die ding doen. Drie dae lank is aan die vlot geprakseer, onder die nuuskierige oë van die plaaslike inwoners.
Die Okavango het hier seker 200 m breed gevloei met heelwat krokodille en seekoeie. Een vir een is die voertuie gelaai en oorgeroei om ’n hele ent verder stroomaf te lande te kom. Die laaste vrag was die res van die geselskap en die bagasie. Ook hier op Bagani het baie pasiënte opgedaag om die dokter te siene te kry.
Die pad na die Caprivi was slegs ’n min of meer oopgekapte lyn deur die bos en tsetsevlieë het die voertuie toegepak.
Ná sowat ’n week in die Caprivi het ons teruggekeer e nop die oewer van die Cuitorivier indies ui de van Angola onder reusewildevyebome gekamp. Die vrugtevlermuis e het in stringe in die takke gehang. Hier was darem ’n soort pont oor die rivier, bestaande uit ’n aantal mokoro’s wat aan mekaar gelas was.
Op die oewer van die rivier het ’n stukkende mokoro gelê met die afgebreekte tande van ’n seekoei wat daarin vassit – die roeier het dit glo nie gemaak nie.
Saans om die kampvuur is die dag se wedervaringe weer en weer vertel terwyl ons kinders met groot oë gesit en luister het.
Ná ongeveer ’n maand het ons omgedraai met heelwat biltong en jagtrofeë. Die terugtog het vinniger gegaan, want die vlot by Bagani was nog daar en bruikbaar. Noodgedwonge moes ons ook hierdie keer, met al die bederfbare “bagasie” wat bygekom het, padlangs huiswaarts keer na Bronkhorstspruit. Dit het ons min of meer drie dae gevat – ek onthou ons het in Windhoek en die destydse Kalahari-gemsbokpark oornag.
Ek was net tien jaar oud, maar dit was ’n vakansie en belewenis wat my altyd sal bybly.