Wilde kapucijnaap maakt stenen gereedschappen

Belangrijke ontdekking

Grote vraag is nu: hebben we sommige stenen gereedschappen uit de vroege Steentijd onterecht als het werk van mensachtigen bestempeld? Wetenschappers hebben ontdekt dat wilde capucijnapen – zonder dat de dieren daar bewust op uit zijn – stenen gereedschappen vervaardigen. Dat is te lezen in het blad Nature. Onderzoekers trekken hun conclusies op basis van observaties in Brazilië.

De onderzoekers zagen daar hoe wilde capucijnapen met flinke kracht stenen op elkaar sloegen. Daarbij ontstonden afgeslagen stukken steen die in veel opzichten doen denken aan de afgeslagen stukken steen die mensachtigen aan het begin van de steentijd maakten en gebruikten om te snijden of te schrapen.

De kapucijnapen produceren de afgeslagen stukken steen niet bewust. Ze slaan de stenen waarschijnlijk op elkaar om mineralen of korstmossen van de stenen te halen. De afgeslagen stukken steen worden ook niet door de apen gebruikt om te snijden of schrapen. De ontdekking is belangrijk, zo stellen de onderzoekers. “In het laatste decennium hebben onderzoekers aangetoond dat het gebruik en de bewuste productie van scherpe afgeslagen stenen niet per se alleen in verband moet worden gebracht met de vroege mensen (uit het geslacht Homo) die onze directe voorouders zijn,” vertelt onderzoeker Tomos Profitt. “Maar in plaats daarvan ook gebruikt en geproduceerd werden door een breed scala aan mensachtigen. Dit onderzoek gaat echter nog een stap verder en laat zien dat moderne primaten in staat zijn om afgeslagen gereedschappen te produceren met kenmerken die we eerder alleen aan door mensachtigen geproduceerde afgeslagen stenen toeschreven.”

Het betekent dat we nog eens goed naar de afgeslagen stenen uit de vroege Steentijd moeten kijken, zo stellen de onderzoekers. Deze gereedschappen werden altijd als vanzelfsprekend als het werk van mensachtigen gezien, maar kunnen in feite ook het werk van apen zijn. Maar het onderzoek roept nog meer vragen op. Zo moeten we wellicht ook opnieuw na gaan denken over de minimale cognitieve complexiteit die vereist is voor het maken van deze afgeslagen stenen gereedschappen.

“Het (onderzoek, red.) roept interessante vragen op over de mogelijke manieren waarop de stenen gereedschappentechnologie zich ontwikkelde”, stelt Proffitt. Onderzoeker Michael Haslam voegt toe: “Ons begrip van de nieuwe technologieën die door onze vroege voorouders omarmd werden, geeft ons een beter beeld van de menselijke evolutie. Het ontstaan van scherpe stenen gereedschappen die gemaakt werden om te snijden, is een belangrijk onderdeel van dat verhaal. Het feit dat we ontdekt hebben dat apen dezelfde gereedschappen kunnen produceren, gooit een beetje roet in het eten als het gaat om onze gedachten over evolutionair gedrag en aan wie we dergelijke objecten toe moeten schrijven. Hoewel mensen niet de enigen zijn die deze technologie onder de knie hebben, is de manier waarop mensen deze technologie gebruiken toch nog heel anders.” (Scientias/foto: De Standaard)