Telomeren van relmuizen groeien als ze ouder worden
Bij mensen neemt de lengte van telomeren af naarmate ze ouder worden. Maar bij de relmuis is het net andersom. Telomeren zijn een soort kapjes aan het einde van chromosomen. Die telomeren beschermen de chromosomen, maar worden elke keer als een cel zich deelt, korter. Op een gegeven moment zijn de telomeren zo kort dat een cel zich niet meer kan delen, veroudert en sterft. En dat leidt dan weer tot allerlei ouderdomskwalen.
Dat korter worden van de telomeren is een universeel probleem: heel veel soorten hebben er – naarmate individuen ouder worden – mee te maken. Maar de relmuis niet, zo blijkt nu uit een nieuw en zeer verrassend onderzoek. Bij deze muizen neemt de lengte van de telomeren in de eerste helft van hun leven af. Maar in de tweede helft van hun leven begint de lengte van de telomeren weer toe te nemen. Dat is te lezen in het blad Scientific Reports.
Onderzoekers bestudeerden wilde relmuizen in een bos in Oostenrijk. Gedurende drie jaar verzamelden ze regelmatig wat DNA van de dieren om te analyseren. “We ontdekten dat de telomeren bij jongere dieren korter werden, maar de lengte ervan nam toe zodra de muizen zes jaar of ouder waren,” vertelt onderzoeker Franz Hoelzl. “Daar komt nog eens bij dat de snelheid waarmee telomeren langer werden, toenam naarmate de muizen ouder werden.”
En die langere telomeren resulteren ook echt in een langere levensduur. Zo kunnen relmuizen wel dertien jaar oud worden. Dat is voor een klein knaagdier zoals de relmuis een Methusalem-achtige leeftijd, zo benadrukt Hoelzl. “Deze extreme levensduur houdt vrijwel zeker verband met het feit dat ze in staat zijn om hun telomeren te verjongen.”
Uit het onderzoek blijkt verder dat de lengte van telomeren alleen verband hield met de leeftijd: de lengte nam af bij jonge dieren en nam toe onder oudere dieren. “De lengte van de telomeren werd niet beïnvloed door de tijd van het jaar, geslacht, lichaamsgewicht of voortplantingsactiviteiten.” Wel viel het de onderzoekers op dat relmuizen op hogere leeftijd een grotere kans hebben op nageslacht. Het kan erop wijzen dat de relmuizen hun telomeren verlengen om ze voor te bereiden op de voortplanting. Zowel een zwangerschap als het voeden van de jongen kan namelijk resulteren in oxidatieve stress – een factor die leidt tot kortere telomeren. Mogelijk beschermen de dieren hun genoom tegen oxidatieve stress door op latere leeftijd – wanneer ze ook een grotere kans hebben om vader en moeder te worden – de telomeren in lengte te laten toenemen.
Het onderzoek maakt de relmuis in ieder geval ontzettend interessant. De kans is dan ook groot dat de muis zich de komende tijd in toenemende aandacht van wetenschappers mag verheugen. En het onderzoek naar de muis kan wel eens implicaties hebben voor de veroudering van mensen, een soort die met steeds korter wordende telomeren kampt en nog geen manier heeft gevonden om deze te verjongen.