Zebrahaai verrast met drie jongen na zelfbevruchting

(Hln/Foto:hln.be)

(Rtl nieuws.nl) Een vrouwelijke zebrahaai. die al jaren geïsoleerd leeft en dus geen contact heeft gehad met mannetjes, heeft drie jongen gekregen zonder dat er een bevruchting plaatsvond door een mannelijke haai. Zebrahaai ‘Leonie’ zat van 1999 tot 2012 samen met een mannelijke haai in een aquarium in het Australische Townsville. Ze hadden samen meer dan twintig nakomelingen, tot het mannetje werd overgebracht naar een ander aquarium in 2012. Leonie had sindsdien geen contact meer met andere mannelijke zebrahaaien, maar in het voorjaar van 2016 broedde ze toch drie jongen uit. Geïntrigeerd door dit fenomeen, gingen Christine Dudgeon, medewerker aan de universiteit van Brisbane, en haar collega’s op zoek naar een verklaring. Hun conclusies werden maandag gepubliceerd in het vakblad Scientific Reports. Terwijl sommige haaien sperma van een mannelijke partner kunnen bewaren voor later gebruik, bleek dat hier niet het geval. “We dachten dat ze misschien sperma had opgeslagen, maar toen we de jongen en de mogelijke ouders testten aan de hand van een genetische vingerafdruk, ontdekten we dat ze alleen cellen hadden van Leonie”, licht Dudgeon toe. Deze vorm van aseksuele voortplanting heet ‘parthenogenese’ of maagdelijke voortplanting en komt vrij vaak voor bij ongewervelde dieren. Maar bij gewervelde dieren zoals haaien is het verschijnsel zeldzaam Ook kalkoenen, komodovaranen, slangen en roggen planten zich in zeldzame gevallen op die manier voort. Meestal gebeurt dat echter bij vrouwtjes die nooit een mannelijke partner hebben gehad, aldus New Scientist. Bij haaien kan maagdelijke voortplanting plaatsvinden wanneer het eitje bevrucht wordt door een nabijgelegen cel: het poollichaampje, aldus Dudgeon. Dit bevat ook het genetische materiaal van het vrouwtje en leidt bijgevolg tot ‘extreme inteelt’. Hoewel de drie jonge haaien hun genetisch materiaal slechts van één bron kregen, zijn de jongen toch geen exacte klonen van hun moeder. Ze hebben wel een aanzienlijk beperktere genetische diversiteit vergeleken met andere haaien die verwekt werden door een mannetje. Op lange termijn kan parthenogese dus negatieve effecten hebben. “Veel haaien en roggen zijn van nature zeldzaam en ondergaan periodes waarin ze geen partners kunnen vinden. Tijdens die periode gebruiken ze mogelijk deze strategie”, aldus Dudgeon, die de parthenogenese beschouwt als een kortetermijnoplossing. “Het is geen strategie om verschillende generaties te overleven, want het reduceert de genetische diversiteit en de mogelijkheid om zich aan te passen”, zegt de onderzoekster. De ontdekking is ook goed nieuws: de zebrahaai is een bedreigde diersoort en kan dus baat kunnen hebben bij een dergelijke voortplantingsvorm. “Dit gedrag heeft grote gevolgen voor natuurbeheer en toont ons hoe flexibel het voortplantingssysteem van de haai echt is”, aldus Dudgeon in een persbericht. “Wat we nu willen weten is: kan dit in het wild gebeuren en zo ja, hoe vaak gebeurt het?”

(Ad/Foto:ad.nl)