Monsterachtige golf ontdekt in het Perseus-cluster

Golf

De golf is miljarden jaren geleden ontstaan en 200.000 lichtjaar lang, oftewel ongeveer twee keer zo groot als onze Melkweg.

Het Perseus-cluster is een enorme groep sterrenstelsels die door de onderlinge zwaartekracht bij elkaar wordt gehouden. Het cluster is ongeveer 11 miljoen lichtjaar groot en staat op zo’n 240 miljoen lichtjaar afstand. Het grootste deel van de waarneembare materie in het cluster is superheet gas. Dit gas is zo heet dat het röntgenstraling afgeeft. Wetenschappers hebben het gas in het Perseus-cluster nu bestudeerd met behulp van röntgenobservatorium Chandra. Daarbij ontdekten ze allerlei structuren in het gas, waaronder een reusachtige golf. Grote vraag is natuurlijk: hoe is die golf ontstaan? Om die vraag te kunnen beantwoorden, maakten de onderzoekers gebruik van simulaties. De simulatie die het dichtst bij de werkelijkheid in de buurt kwam, ging uit van een groot cluster met koud gas in het centrum en drie keer warmer gas daaromheen. Wanneer een kleiner cluster op geringe afstand van dit grote cluster langskwam, werd het gas in beweging gebracht. En doordat koud gas een andere snelheid heeft dan warm gas ontstaan golfbewegingen. Onderzoekers noemen dat ook wel Kelvin-Helmholtz-golven. Dergelijke golven kunnen ontstaan in aardse oceanen, wolken en zelfs op de zon. Het exemplaar dat nu in het Perseus-cluster is ontstaan, is zeer waarschijnlijk de grootste Kelvin-Helmholtz-golf die ooit is geïdentificeerd. De onderzoekers ontdekten verder dat de omvang van deze Kelvin-Helmholtzgolven sterk afhankelijk is van het magnetisch veld van een cluster. Als dat magnetisch veld heel zwak is, worden de golven groter. Is een magnetisch veld heel sterk, dan kunnen de golven helemaal niet ontstaan. Het betekent dat dergelijke golfachtige structuren in het gas van clusters meer kunnen vertellen over de sterkte van het magnetisch veld van deze clusters. (Scientias.nl/Foto: scientias.nl)