Schotse orka blijkt recordbrekende concentratie pcb’s te herbergen

De orka strandde vorig jaar in Schotland en de concentratie pcb’s in haar blubber is 100 keer hoger dan veilig wordt geacht.

De orka in kwestie, Lulu genoemd, strandde in januari 2016 op het Isle of Tiree. Ze was toen reeds dood. Wetenschappers hebben het lijf van de orka de afgelopen maanden uitgebreid bestudeerd. En daarbij hebben ze een schokkende ontdekking gedaan.

Het lijf van de orka blijkt recordbrekend hoge pcb-concentraties te herbergen. De pcb-concentratie in de blubber van de orka ligt zo’n 100 keer hoger dan wat voor dergelijke zeedieren veilig wordt geacht.

Pcb staat voor polychloorbifenyl. De verbindingen waren lang terug te vinden in koelvloeistoffen, smeermiddelen, verf, lak en lijm. In 1985 werden de pcb’s echter verboden. Doordat pcb’s zeer stabiele verbindingen zijn, blijven ze echter lang in het milieu hangen. En dat is slecht nieuws voor dieren zoals Lulu. Hoge concentraties pcb’s worden namelijk in verband gebracht met een slechter functionerend immuunsysteem, een verhoogde vatbaarheid voor kanker en onvruchtbaarheid.

Dat Lulu zo’n grote concentratie pcb’s herbergt, heeft waarschijnlijk twee redenen. De orka staat aan de top van de voedselketen en eet dus heel veel dieren die pcb’s herbergen. Daarnaast leeft een orka vrij lang, waardoor die opeenstapeling van pcb’s langdurig decennia op rij doorgang kan vinden. Onderzoek wijst uit dat Lulu op het moment van overlijden ongeveer 20 jaar oud was. Hoewel ze met het oog op haar leeftijd al heel wat kalfjes op de wereld had kunnen zetten, heeft ze nooit jongen gekregen. Mogelijk heeft dat alles te maken met de pcb’s.

De pcb’s zijn Lulu niet fataal geworden: Lulu verdronk, omdat ze vast kwam te zitten in visnetten. Dat de hoge concentratie pcb’s de orka niet fataal werd, denken de onderzoekers wel te kunnen verklaren. Pcb’s lossen namelijk heel goed op in vet en kunnen daar rustig worden opgeslagen zonder al te grote effecten te hebben op de gezondheid. Pas als een orka een beroep moet doen op de vetreserves komen de pcb’s in het bloed terecht en kunnen ze veel grotere schade aanrichten.

Het onderzoek is heel verontrustend. Lulu maakt namelijk deel uit van een kleine groep orka’s die voor de westkust van Schotland leeft. De groep telt acht orka’s en gaat nooit de interactie aan met andere groepen orka’s. En sinds onderzoekers de groep bestuderen, en dat doen ze al zo’n 23 jaar, is er nog nooit een kalfje geboren. Dat laatste kan wel eens te verklaren zijn door de hoge concentratie pcb’s die deze orka’s klaarblijkelijk herbergen. Als er ook op korte termijn geen jonge orka’s geboren worden, ziet het er somber voor de groep uit: deze zal dan uitsterven. (Scientias.nl/Foto:sccientias. nl)