Progressieven Spaans parlement willen graf Franco verplaatsen

SPANJE - Het lijk van Franco moet worden opgegraven en verplaatst. Dat vindt de progressieve meerderheid van het Spaanse parlement. Nu heeft het stoffelijk overschot van de dictator een ereplaats in de basiliek van de Vallei der Gevallenen.

Het monument is uit de verte al te zien: in de bergen buiten Madrid staat een enorm kruis van ruim 150 meter hoog. Daaronder is in de rotsen een basiliek uitgehouwen. Binnen liggen meer dan 33 duizend slachtoffers van de Spaanse Burgeroorlog begraven - franquisten en republikeinen door elkaar. En aan de voet van het altaar ligt Francisco Franco. Elke dag leggen zijn aanhangers verse bloemen op het graf van de man die Spanje tussen 1936 en 1975 in een oorlog en een dictatuur stortte.

Links Spanje vindt zo’n eerbetoon volkomen misplaatst. Daarom bracht de sociaal-democratische PSOE dinsdag een motie in stemming: Franco moet weg uit de Vallei der Gevallenen, zodat deze plek ‘niet meer een herinnering vormt aan het franquisme en het nationaalkatholicisme, maar een plaats van verzoening en erkenning van de slachtoffers van de Burgeroorlog en de dictatuur wordt’. De familie van Franco mag de dictator dan elders herbegraven.

Nabestaanden zouden bovendien het recht moeten krijgen hun familielid uit de Vallei der Gevallenen te halen en waardig opnieuw te begraven, vindt de PSOE. Veel slachtoffers van het franquisme zijn er terecht gekomen zonder medeweten of toestemming van de familie. Linkse republikeinen werden uit massagraven uit heel Spanje gehaald en naar Franco’s monument gebracht. Van duizenden lichamen is niet bekend wie het waren. Om ze alsnog te identificeren zou er een dna-bank moeten komen.’

We moeten de waarheid over ons verleden onder ogen zien’, sprak de socialistische afgevaardigde. Hij kreeg steun van Podemos (vastberaden-links) en Ciudadanos (sociaal-liberaal), en daarmee van een meerderheid van het parlement. Het is de zoveelste keer dat de oppositie de minderheidsregering van de conservatieve Mariano Rajoy in het nauw drijft.

Toch zal de regering waarschijnlijk niet onmiddellijk een datum prikken voor de opgraving van Franco. De regerende Partido Popular (PP, Volkspartij) heeft nooit staan te popelen de herinneringen aan de dictatuur uit te wissen. De herinrichting van de Vallei der Gevallenen was tijdens de crisis niet ‘urgent’, zodat er geen geld voor werd vrijgemaakt. Nu het economisch beter gaat, houdt de PP staande dat het niet om een franquistisch monument gaat, maar om een godshuis dan wel een openbare begraafplaats.

Daar zit inderdaad een probleem. Volgens de Spaanse wet heeft de kerk het laatste woord over gewijde plaatsen. Premier Mariano Rajoy zal voor het opgraven van de dictator dus toestemming moeten vragen aan de abt van de benedictijner abdij die de basiliek beheert, of aan paus Franciscus. De monniken deden al eerder moeilijk: ze verhinderden het opgraven van twee andere lijken toen familieleden van de rechter toestemming hadden gekregen voor een herbegrafenis. De PP-afgevaardigde van dienst haalde dinsdag fel uit naar links, dat zou stoken in de Spaanse samenleving. “We moeten geen politiek gewin slaan uit wat er in ons verleden is gebeurd,” zei ze. Vooral had ze zich geërgerd aan het Baskische parlementslid dat zijn opa erbij had gehaald. “Ook mijn oom werd gefusilleerd door een peloton. We hebben allemaal een geschiedenis. Maar wat we met de Transitie bereikten, is dat dit nooit meer zou gebeuren.” In de jaren na de dood van Franco, de Transitie, werd er in Spanje niet achterom gekeken. Er zijn nooit rechtszaken geweest over wat er tijdens de dictatuur is gebeurd. “De Socialistische Partij wil terug naar het verleden,” vervolgde de PP-parlementariër verwijtend. “Ze zijn hier gekomen op persoonlijke titel. Terwijl de opgraving van de heer Francisco Franco met brede consensus moet gebeuren.”

(de Volkskrant)