Merkels CDU triomfeert bij verkiezingen Noordrijn-Westfalen
DUITSLAND - Angela Merkels CDU heeft getriomfeerd bij de verkiezingen in de grootste deelstaat van Duitsland, NoordrijnWestfalen. Maar zondag zal vooral de geschiedenis ingaan als de dag dat de Duitse sociaal-democratie brak. De partij tuimelde van bijna 40 naar 31 procent en moet een pijnlijke conclusie trekken: Martin Schulz heeft de beloofde wederopstanding van de SPD niet kunnen waarmaken.
Hannelore Kraft, SPDlijsttrekker en ministerpresident van NoordrijnWestfalen (NRW), maakte meteen bij de eerste prognose haar aftreden bekend. Dat is op zich een logische conclusie na zo’n daverend pak rammel van de kiezer in een deelstaat waar de partij met een kleine onderbreking al 46 jaar aan de macht was. Maar onder deze omstandigheden wellicht ook een maatregel om Schulz in Berlijn te sparen.
Voor de linkse politiek was het in Noordrijn-Westfalen sowieso een zwarte dag: de Grünen, coalitiepartner van de SPD, werden gehalveerd en houden maar 6 procent over. Die Linke haalde de kiesdrempel niet. Daarentegen klom de liberale FDP van 9 naar 12 procent, de beste uitslag ooit behaald in deze deelstaat. Ook de eurosceptische populisten van de AfD deden het met bijna 8 procent van de stemmen beter dan gedacht.
Duitsland ziet de deelstaatverkiezingen in NoordrijnWestfalen als ultieme opiniepeiling voor de algemene verkiezingen van 24 september. Omdat in de deelstaat eenvijfde van het Duitse electoraat woont en omdat NRW kampt met problemen die ook in de landelijke campagne een doorslaggevende rol zullen spelen.
Dat zijn in de eerste plaats veiligheid en de groeiende verschillen tussen rijk en arm. Daarnaast heeft Noordrijn-Westfalen een eigen probleem: het gebied is nog steeds niet bekomen van de economische schok die het wegvallen van mijnbouw, kolen en andere zware industrieen twintig jaar geleden teweegbracht.
De werkloosheid in het Ruhrgebied bedraagt 10,5 procent, in heel NRW 7,5 procent. Dat is fors hoger dan het Duitse gemiddelde van 5,8 procent. Pas de afgelopen vier jaar, onder het rood-groene bewind van Hannelore Kraft, ging het economisch wat beter met NRW. De regering kon investeren in veiligheid, onderwijs en verouderde infrastructuur. Maar niet genoeg, vond de kiezer. En dat was precies het campagneverhaal van CDUlijsttrekker Armin Laschet. Hoorde je hem de afgelopen maanden praten, dan klonk het soms alsof in het gebied tussen de Rijn en de Ruhr een stukje Derde Wereld lag, vol getto’s waar Libanese clans de dienst uitmaken. Een gebied met slechte scholen en hongerige kinderen.
De kans is groot dat Laschet kan gaan regeren. Waarschijnlijk heeft hij samen met de liberale FDP een nipte meerderheid. Dat zou voor de liberalen een enorme opsteker zijn. Christian Lindner, zowel landelijk lijsttrekker als lijsttrekker voor NRW, heeft zich heilig voorgenomen na vier jaar afwezigheid terug te keren in de Bondsdag. Hij ziet de verkiezingen in september nu met vertrouwen tegemoet.
“Ik ben ook geen tovenaar!”, zei hij zondag zichtbaar geïrriteerd. Het punt is nu juist dat Schulz zichzelf wel ongeveer als zodanig aandiende, een klein halfjaar geleden. Hij presenteerde zich als grote belofte, als wonderdokter uit het epicentrum van de EU, die als burgemeester van een klein stadje in NRW ook de zorgen van de gewone man kende.
Schulz was als een popster: hij had goede teksten, het publiek hing drie maanden lang aan zijn lippen. Maar hij had geen programma. Dat wilde hij pas in juni bekendmaken. Dat lijkt een inschattingsfout geweest - hij heeft de duur van zijn eigen magie overschat.
Precies op dat punt wist Merkel haar voordeel te halen. Terwijl Martin Schulz avond aan avond kiezers probeerde te verleiden in zaaltjes in de regio, bedreef Merkel wereldpolitiek: sprak een best hartig woordje met Trump, ontmoette zijn dochter Ivanka, vloog naar Saoudi-Arabië en toonde zich in Sotsji weinig onder de indruk van Poetins spierballentaal. Ondertussen liet ze oogluikend toe dat haar partij thuis naar rechts afboog: met het plan voor een ‘Leitkultur’ van minister De Maizière en met de rechtse retoriek over veiligheid en het uitzetten van criminele vluchtelingen van staatssecretaris Jens Spahn. Precies de teksten die de kiezer in NoordrijnWestfalen maar al te graag wilde horen.
(De Volkskrant/ Foto:volkskrant.nl)