Bieb schaft boete te laat inleveren af
TILBURG - Nooit meer betalen voor een geleend boek uit de bibliotheek dat te laat wordt teruggebracht. In steeds meer gemeentes kan het. Een derde van de Nederlanders betaalt al geen boete meer, tot grote vreugde van de lezers.
Ruim 33 jaar moest de bibliotheek in Tilburg er op wachten. Maar daar was het boek De Kellner van Simon Vestdijk dan toch eindelijk. 4 januari 1978 had het exemplaar terug moeten zijn. De lezer kwam er pas mee op de proppen in 2011. Dat kostte hem bijna 1.200 euro, als de bibliotheekmedewerker niet zo vriendelijk was geweest de boete kwijt te schelden. Een gebaar voor des lezers’ eerlijkheid.
Zo extreem als in Tilburg maken bibliotheken het zelden mee. Maar elk jaar zijn er wel duizenden lezers die de inleverdatum niet goed in de gaten houden. En die staan zo al snel een paar euro’s in het krijt, weten ze. Het levert de bibliotheken samen een leuk extraatje op: jaarlijks een slordige 10 miljoen euro. Maar het is tegelijkertijd een van de grootste ergernissen onder leden, weten ze bij de bibliotheek in Boxmeer. “We hebben hier weleens mensen aan de balie gehad met dertig euro boete,” zegt klantadviseur Maria Cornelissen. “Heel zuur, maar we moesten het innen. Het bedrag kwijtschelden kun je niet maken ten opzichte van de andere klanten.”
De boetes leiden dikwijls tot verhitte discussies aan de balie. “Dat ging soms echt maar om dertig cent. De man die dat had, liep boos weg,” zegt Cornelissen. De vervelende incidenten bracht de bibliotheek in Boxmeer er in 2013 als eerste in Nederland toe om het boetegeld af te schaffen. Een gewaagd experiment, want zouden mensen hun boeken terugbrengen als er geen sanctie op stond? En hoe moest de bieb het verlies aan inkomsten compenseren? “Boetes afschaffen klinkt a-typisch in een tijd dat er ook nog eens flink werd bezuinigd op bibliotheken. Maar wij vonden dat we niet onze broek moesten ophouden door boetes uit te delen. Dat is niet meer van deze tijd,” zegt directeur Cyril Crutz van de bibliotheek uit Boxmeer.
Het experiment pakte goed uit. Het leverde niet direct veel meer lezers op, maar de mensen die er toch al kwamen, zijn een stuk positiever geworden. Moeder Annemieke met haar kinderen Stef, Brent en Roos uit Oeffelt is erg blij met het boetevrije beleid. Twaalf boeken hebben de kinderen uitgezocht. Elke dag te laat zou haar 1,40 euro kosten. En dat de boeken niet op tijd worden ingeleverd, gebeurt haar nogal eens. “We wonen niet dicht bij de bibliotheek. Dus we zijn zo een ochtendje eraan kwijt. Als het een mooie dag is, doe ik liever iets anders. Het is nu geen probleem om een weekje later te komen.”
De 30.000 euro aan inkomsten die Boxmeer misliep, is gecompenseerd door met meer vrijwilligers te werken en activiteiten te organiseren waarmee andere subsidies kunnen worden binnengehaald, zoals laaggeletterdheid bestrijden.
Zo werd Boxmeer een voorbeeld voor veel andere gemeenten. Een derde van de Nederlanders hoeft al geen boetes meer te betalen. De hele provincie Groningen is boetevrij. Al gaat niet elke bieb zover als die in Boxmeer. Bij sommige gemeentes is te laat inleveren alleen gratis voor jongeren. Of kunnen leden het afkopen met een kleine verhoging van het abonnementsgeld. Bibliotheek-adviseur Mark Deckers verwacht dat in vijf jaar alle bibliotheken boetevrij zijn. “Iedereen ziet de voordelen.”
(AD)