Groeiende drugsepidemie in Turkije

Laboratoria in Marseille en op Sicilië produceerden heroine met opium uit Turkije als grondstof, waarna het paardenmiddel naar de VS werd getransporteerd. Hoewel heroïne pas later in Europa toesloeg, kenden de VS in de jaren veertig al veel verslaafden.

Begin jaren zeventig namen landen in het Verre Oosten de heroïnemarkt over. In het daarop volgende decennium keerde Turkije echter terug binnen de internationale drugshandel. Toen echter niet meer als productie-, maar als distributieland. Heroïne uit landen als Afghanistan kwam via Turkije naar de EU en de VS.

Opvallend genoeg kende Turkije in tegenstelling tot andere opium producerende, of distribuerende landen, in die tijd geen groot drugsprobleem. Veel minder in ieder geval dan bijvoorbeeld in Afghanistan, Iran en Pakistan waar wel altijd veel verslaafden zijn geweest.

Wat in Turkije aan drugs werd gebruikt ging lang niet verder dan een snuifje cocaïne door de lokale jetset, wat geen grote problemen opleverde. Dat veranderde rond 2005. Sindsdien is het drugsgebruik sterk toegenomen en beperkt het zich ook niet meer tot welgestelden. Het is vooral het gebruik onder jongeren binnen lager gesitueerde groepen waardoor Turkije nu wel degelijk een drugsprobleem kent; een groeiend drugsprobleem zelfs.

De schuldige heet bonzai, dat op de markt kwam onder de noemer van synthetische cannabis. Omdat een kruid als basis wordt gebruikt lijkt bonzai in uiterlijke zin enigszins op wiet. Het effect is echter niet vergelijkbaar. Het actieve bestanddeel phenazapam is een benzodiazepine, een kalmeringsmiddel dat vijf keer sterker is dan valium. Ondertussen is bonzai, dat op verschillende manieren gebruikt wordt, een verzamelnaam geworden van middelen waarin phenazapam vervangen is door afgeleiden. Dat verklaart waarom gebruikers van bonzai vaak negatief getest worden op phenazapam wanneer ze in een ziekenhuis worden opgenomen. De valkuil bij bonzai is dat het erg eenvoudig te produceren is en dat het daardoor voor weinig geld te koop is. Ter vergelijking: wiet is in Turkije tien keer duurder (waarbij opgemerkt moet worden dat cannabisproducten door het strenge drugsbeleid van de regering erg duur zijn in Turkije).

Het doet denken aan crack, de cocaïne-variant die in de jaren 80 op de Amerikaanse straten terechtkwam. Crack was eveneens relatief goedkoop, en had al even desastreuze gevolgen. Want hoewel het dus lang niet altijd duidelijk is wat er precies in bonzai zit, lijdt het geen twijfel dat het gevaarlijke troep is, met een scala aan erg vervelende bijverschijnselen. Zo kunnen gebruikers erdoor in een psychose raken en leidt het ook tot agressie en geweld. Tot overmaat van ramp heeft het bij overmatig gebruik de dood tot gevolg. Daardoor vallen nu nergens in Europa meer drugsdoden dan in Turkije. Dat blijkt althans uit een vorige week verschenen VNrapport.

In dat rapport lijkt sprake te zijn van een explosieve toename van het aantal dodelijke drugsslachtoffers in Turkije. Dat behoeft enige nuancering, omdat in Turkije feitelijk pas sinds kort is begonnen met het registreren van overlijdensgevallen als gevolg van drugsgebruik. Bovendien kent Turkije vergeleken met andere Europese landen uiteraard een grote bevolking, waardoor het aantal drugsdoden ook relatief beschouwd moet worden.

Feit blijft echter dat Turkije nu een niet te onderschatten drugsprobleem kent, terwijl daar vijftien jaar geleden, ondanks de opiumcultuur in de geschiedenis van het land, nog geen sprake van was. Daar moeten oorzaken voor zijn.

De AKP-regering zegt de oorlog aan het bonzai-probleem te hebben verklaard, maar in de praktijk komt daar niet veel van terecht. De megastad Istanbul kent bijvoorbeeld maar twee ontwenningsklinieken. Wie af wil kicken moet zich daar vroeg in de ochtend melden en krijgt dan te horen dat hij of zij vier uur later aan de beurt is. Dat schiet niet op.

Bij het bestrijden van de bonzai-problematiek richt de regering zich op criminalisering van dealers en gebruikers. Dat is goed merkbaar, want het aantal arrestaties in dit verband is de laatste jaren fors toegenomen.

De praktijk leert echter dat criminalisering van een drugsprobleem nooit soelaas biedt; doorgaans wordt het er alleen maar groter door. Om de sociaaleconomische oorzaken bekommert de regering zich niet, terwijl zich in de aanpak daarvan juist de sleutel tot een structurele oplossing bevindt.

Vergeet niet dat Turkije een snel groeiende jeugdwerkloosheid kent. Officieel tegen de 25 procent, maar realistisch waarschijnlijk nog veel hoger. Ieder jaar weer constateren schoolverlaters dat er geen werk voor hen is. Geen situatie waarin jongeren de toekomst met veel vertrouwen tegemoet zien.

De een gebruikt bonzai, wat weinig kost. De ander gaat naar een massale partijbijeenkomst van de AKP om Erdogan te horen spreken, waarbij de partij het vervoer regelt en ook nog voor een gratis lunchpakket zorgt. Bonzai leidt tot psychose, de door Erdogan aangewakkerde angst en haat tot massahysterie.

Bonzai en een toespraak van Erdogan hebben met elkaar gemeen dat het verre van positieve wegen zijn om aan de werkelijkheid te ontsnappen. (De wereld morgen/

Foto: delfi.lt)