Overdreven hygiëne stimulerend voor bacteriën

Ontsmetten overbodig?

Een beetje extra hygiëne kan geen kwaad, tóch? Dat klopt, maar bacteriën hebben vaak ten onrechte een slechte reputatie. We vinden ze overal in overvloed, maar normaal gesproken zijn ze onschuldig of zelfs nuttig. Ook ons lichaam zit er vol van, vooral onze huid en darmen. Bacteriën zijn dus niet onze vijanden. Ze helpen ons bijvoorbeeld om voedsel af te breken of ziekten te bestrijden. Zo kan men vraagtekens plaatsen bij de bezetenheid van sommige mensen om bacteriën zonder goede reden te willen doden. Het risico dat daardoor ook nuttige bacteriën worden getroffen, is zeer groot en funest voor ons immuunsysteem.

Natuurlijk zijn er ook slechte bacteriën maar het aantal ziekmakende bacteriën is in vergelijking met hun onschuldige en vaak nuttige soortgenoten verwaarloosbaar klein. Bacteriën bezitten hun slechte reputatie dus ten onrechte. Dat beeld ontstond 100 tot 150 jaar geleden toen ze werden geïdentificeerd als pathogenen (ziekteverwekkers). En ja, het klopt dat de infectieziekte tuberculose ernstige gevolgen kan hebben als ziekteverwekkers bijvoorbeeld in de longen raken.

Het is de algemene opvatting dat vaatdoekjes broedplaatsen zijn van bacteriën en ook in de koelkast wemelt het van de ziektekiemen. Maar hoe zit het dan met het toilet? Wel, de hygiëne op (openbare) toiletten is vaak minder slecht dan we denken. De wc-bril, een bron van angst voor veel mensen, is doorgaans nauwelijks met bacteriën besmet. Openbare toiletten zijn dan ook een klassiek voorbeeld van onze absurde opstelling ten aanzien van ziektekiemen. Vaak plakken we de wc-bril in openbare toiletten ter bescherming af, of we gaan er sowieso niet op zitten. Maar hoewel uitzonderingen de regel bevestigen, worden de toiletten in openbare gelegenheden doorgaans regelmatig schoongemaakt. Noch het toilet, noch de eigen koelkast zijn reden tot grote bezorgdheid.

Maar weinig bacteriën leiden bij contact met andere mensen tot problemen. Daartoe behoren bijvoorbeeld wel de verwekker van tuberculose of meningitis. Maar bacteriën die wat dat betreft vaker het nieuws halen, zijn Salmonella of Campylobacter, die via ons voedsel worden overgedragen. In veel toiletten staan dispensers met ontsmettingsmiddel. En die passen ook goed in elke handtas. Een beetje extra voorzichtigheid kan toch geen kwaad, nietwaar? Ze maken toch ook gebruik maken van ontsmettingsmiddelen in het ziekenhuis? Dat klopt inderdaad. Vooral bij het aanbrengen van een infuus moet men de overdracht van (resistente) bacteriën zien te voorkomen. En als men na elk patiëntencontact de handen grondig wil wassen, dan neemt dat meer dan een minuut in beslag. Desinfecteren gaat veel sneller. Dat is het belangrijkste verschil. Maar desinfecteren in het dagelijks leven is niet echt nodig. Uiteraard is er iemand die veel geld verdient aan de verkoop van de hiervoor genoemde dispensers. En dan komt het goed uit als mensen zich uit een misplaatst gevoel van hygiëne zekerder voelen. Het probleem ontstaat tussen de oren, niet op de handen. Als deze na gebruik van het toilet gewoon worden gewassen, dan is dat voldoende.

Het feit dat veel mensen hun handen niet wassen, is niet netjes. Maar het is ook weer geen groot gevaar voor de volksgezondheid. Toch zou het beter zijn als het wassen van de handen bij iedereen routine zou worden. Die gewoonte voorkomt de verspreiding van bacteriën, sowieso in landen met slechte hygiënische omstandigheden, maar ook bij ons tijdens het griepseizoen.

(Mens en Gezondheid)