Geëngageerde burgers kunnen vluchtelingen niet in huis opnemen door bureaucratie

Exact twee jaar geleden lanceerde Vluchtelingenwerk Vlaanderen samen met Pleegzorg Vlaanderen de campagne: “Geef de wereld een thuis.” Daarmee omkaderden we geëngageerde burgers die tijdelijk vluchtelingengezinnen met verblijfstatuut wilden opvangen na het verlaten van hun opvangcentrum. Vijftig gezinnen stelden zich kandidaat. Bij slechts drie van hen werd een vluchtelingengezin geplaatst. Reden? Een gebrek aan een duidelijk juridisch en administratief kader voor deze nieuwe praktijk.

De nood aan betaalbare huisvesting is groot, ook voor erkende vluchtelingen. Bij hen speelt een uitzonderlijke tijdsdruk. Zij krijgen maximum vier maanden tijd om de asielopvang te verlaten en een huurwoning te vinden. Dit met een beperkt budget, een klein netwerk, en vaak een beperkte kennis van de landstalen. Vlamingen willen duidelijk hulp bieden om deze nood mee op te vangen, maar ingewikkelde woonregelgeving maakt dit zeer moeilijk. “De situatie op de woonmarkt is zo nijpend voor kwetsbare mensen, dat innovatie en pilootprojecten hard nodig zijn,” zegt Charlotte Vandycke, directeur van Vluchtelingenwerk. “Het is dankzij de steun van Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Jo Vandeurzen, dat wij de kans kregen om Vlamingen die op deze manier een verschil kunnen en willen maken te ondersteunen. Dat is hard nodig, want wie wil helpen, vindt moeilijk zijn weg in het juridisch en administratieve kluwen.”

De teleurstelling is groot bij de 47 Vlaamse gezinnen die na twee jaar wachten nog altijd geen hulp kunnen bieden. Dat terwijl de signalen over de moeilijkheden waarin vluchtelingen dagelijks op zoek gaan naar een woning niet afnemen. Andere burgers waren bereid een tijdelijke woonunit in hun tuin te plaatsen. Maar de huidige regelgeving rond wonen is niet afgestemd op dergelijke creatieve oplossingen. Nochtans is dit soort innovatie hard nodig om mee een oplossing te bieden voor precaire situaties die het gevolg zijn van de huidige woonnood. Overbureaucratisering en overregulering fnuiken dit engagement. Bovendien kan je fiscaal worden benadeeld omdat je iemand in nood wil helpen. Zolang er op regeringsniveau geen duidelijk regelgevend kader is voor de kandidaat-pleeggezinnen, kan het project niet verder gaan met het opvangen van vluchtelingengezinnen bij Vlaamse burgers.

In andere Europese landen zien we ondertussen tal van projecten die wel heel goed werken. Zo werden in Nederland via het project Takecarebnb al bijna honderd vluchtelingen opgevangen bij een Nederlands gastgezin. In Frankrijk woonden de laatste twee jaar meer dan vierhonderd vluchtelingen bij gezinnen thuis via het project CALM (Comme à la Maison). De interesse is groot: via de platformen van Refugees Welcome worden in verschillende Europese landen vluchtelingen in contact gebracht met burgers die hen onderdak willen bieden. Zeer teleurstellend dat zo’n initiatief in België dus op een sisser afloopt.

Dé oorzaak van de huisvestingsnood voor erkende vluchtelingen en voor alle kwetsbare huurders, is het tekort aan sociale woningen en betaalbare woningen op de private huisvestingsmarkt. We kijken uiteraard naar de overheid om dringend werk te maken van structurele oplossingen. Het engagement dat bij burgers leeft om hiertoe bij te dragen met innovatieve praktijken, is een kans die de overheid niet mag missen. Bovendien past dit ook binnen haar belofte om maatschappelijke uitdagingen aan te pakken in coproductie en cocreatie met burgers, zoals ze in haar groenboek bestuur schrijft.

Regelluwe zones en experimentwetgeving om vernieuwende solidaire woonvormen te realiseren met burgers en lokale overheden, zijn dus het minste dat de Vlaamse overheid kan bieden. Er bestaat heel wat beweging en sociaal engagement in Vlaanderen. Hoog tijd voor de overheid om de weg vrij te maken en samen tot oplossingen te komen.

(De wereld morgen.be)