Jupiters Grote Rode Vlek blijkt grote veranderingen te ondergaan

Op Jupiter woedt een enorme storm die bekend staat als de Grote Rode Vlek. Astronomen volgen de storm al bijna twee eeuwen. Ooit was deze groot genoeg om drie aardes te herbergen, maar vandaag de dag past er nog maar nipt één aarde in. De storm is dus aan het krimpen. Maar dat is lang niet de enige veranderingen die deze ondergaat.

Dat blijkt uit een uitgebreide analyse van de monsterachtige storm. Astronomen bogen zich hiertoe over historische observaties én de gegevens die moderne ruimtemissies – van de Voyagers tot Hubble – hebben verzameld. Die enorme dataset stelde de onderzoekers in staat om de evolutie van de storm nauwgezet in kaart te brengen en te onthullen hoe de omvang, vorm en kleur door de tijd heen veranderde.

Het onderzoek bevestigt dat de storm sinds 1878 aan het krimpen is. Maar verrassend genoeg ontdekten de onderzoekers ook dat de storm in de jaren twintig van de vorige eeuw even stopte met krimpen en zelfs ietsje groter werd.

Maar de analyse levert nog meer verrassingen op. Zo dachten onderzoekers dat de krachtige winden in de storm met het krimpen van de Grote Rode Vlek alleen maar sterker zouden worden (net zoals een kunstschaatser sneller gaat draaien als ze zich kleiner maakt door haar armen in te trekken). Maar de winden in de storm gaan niet sneller draaien. In plaats daarvan rekken ze de storm als het ware uit. De onderzoekers vergelijken het met klei op het wiel van een pottenbakker. Terwijl het wiel draait, kan de pottenbakker een rond bolletje klei transformeren tot een dunne, hoge vaas door met de handen druk uit te oefenen in het midden van het bolletje klei. En hoe kleiner hij de bodem maakt, hoe hoger de vaas zal worden. Op vergelijkbare wijze ‘groeit’ ook de krimpende storm op Jupiter, in de lengte. Die lengteverandering is weliswaar klein ten opzichte van het gebied dat de storm beslaat, maar nog altijd waarneembaar.

Verder kunnen de onderzoekers bevestigen dat ook de kleur van de Grote Rode Vlek aan verandering onderhevig is. Zo is deze sinds 2014 veel dieper oranje geworden. Onduidelijk is hoe dat komt. Mogelijk komt het doordat bepaalde chemicaliën doordat de storm zich uitrekt hoger in de atmosfeer belanden, waar ze onder invloed van UV-straling een diepere kleur krijgen.

Grote vraag is natuurlijk hoe de toekomst van de Grote Rode Vlek eruitziet. Maar daar kunnen de onderzoekers weinig over zeggen. Het kan zijn dat deze nog ietsje krimpt en vervolgens stabiliseert. Maar het zou ook kunnen dat deze alleen maar kleiner wordt en uiteindelijk verdwijnt. “Als de trends die we nu zien, doorzetten, kunnen de volgende vijf tot tien jaar heel interessant worden”, stelt onderzoeker Rick Cosentino. “We kunnen grote veranderingen gaan zien in het uiterlijk en het gedrag van de storm.” (Scientias)