Werknemers durven weer op barricaden
AMSTERDAM - Bussen die niet rijden, vliegvakanties die bijna stranden door stakende piloten en scholen die sluiten omdat leraren weigeren te werken. Het broeit op de arbeidsmarkt. Ambulancebroeders, ziekenhuismedewerkers, politieagenten, buschauffeurs, beveiligers, pakketbezorgers en ga zo maar door; ze kwamen allemaal in verzet. Deskundigen zien dat de actiebereidheid bij werkend Nederland toeneemt. “Zaken die soms al lang dwarszitten, worden nu aangekaart. Werknemers kunnen beter ruzie maken over lastige dingen zoals werkdruk en loon als de zaken goed gaan’’, verklaart Ton Wilthagen, hoogleraar Arbeidsmarkt.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) constateerde eerder al dat 2017 een uitzonderlijk stakingsjaar was. Voor het eerst in liefst 29 jaar waren er 32 stakingen en 306.000 werkdagen die verloren gingen. Dit jaar zijn er al in achttien beroepsgroepen acties gevoerd of gepland. Deskundigen verwachten dat dat aantal verder oploopt. Voor een land waarin werkprotesten niet meer aan de orde van de dag zijn, is dat een opvallend groot aantal, stellen ze. Wilthagen: “De Fransen lachen ons uit, maar voor Nederlandse begrippen kookt het.’’ En dat merkt iedereen. Normaliter is de zomer een rustige periode, maar met protesterende piloten, zorgmedewerkers in universitaire ziekenhuizen die geen minuut meer overwerken en stakende metaalwerkers, blijven het hete weken.
Vakbonden FNV en CNV hebben het er druk mee. De boze werknemers zijn bereid harder actie te voeren, langer door te gaan en komen ook nog eens uit allerlei verschillende sectoren.
Tijdens de economische crisis waren de meeste werknemers allang blij dat ze een baan hadden. Nu ze zien dat de economie op volle toeren draait, ontstaat meer onvrede. “Het blijft knokken voor iedere cent, want werkgevers zijn niet altijd bereid er iets bij te doen’’, constateert Zakaria Boufangacha, cao-coördinator bij vakbond FNV. Juist dat maakt werknemers volgens hem bozer. “In slechte tijden waren zij ook bereid een tandje bij te zetten. Nu gaat het weer goed, komt er meer werk bij, groeit de werkdruk en krijgen ze toch geen hoger salaris.’’
Toch zijn lang niet alle acties puur op hogere lonen gericht. De politie, leraren en zorgmedewerkers strijden bijvoorbeeld ook voor meer mensen. Ze gaan gebukt onder werkdruk. Volgens de laatste CBS-cijfers staan er ruim 250.000 vacatures open. “Je ziet dat werknemers meer eisen kunnen stellen aan de sollicitatietafels, bijvoorbeeld op de secundaire voorwaarden zoals een auto of bonus en een goede balans tussen werk en privé’’, ziet Rob Witjes, hoofd van de afdeling Arbeidsmarktinformatie en -advies bij het UWV. Niet alle werknemers kunnen echter met gestrekt been naar hun baas toe. Lang niet in elke sector groeien de bomen tot in de hemel. Bovendien hebben werklozen nog weinig te eisen. Die zijn vooral blij met een baan. (AD)