Vliegtuigstrepen drukken een steeds groter stempel op ons klimaat
Tegen 2050 kan hun klimaatimpact wel eens drie keer groter zijn dan in 2006. Wanneer een vliegtuig overkomt, zie je vaak dat erachter een witte streep ontstaat. Zo’n vliegtuigstreep of condensspoor ontstaat uit de uitlaatgassen van het vliegtuig, die veel waterdamp en roetdeeltjes bevatten. De waterdamp condenseert en bevriest. De ijskristallen die zo ontstaan, vormen het voor ons zichtbare vliegtuigspoor. Soms is zo’n vliegtuigspoor maar een kort leven beschoren. Maar onder bepaalde omstandigheden kan zo’n spoor langdurig blijven hangen en uitwaaieren. Het leidt tot meer bewolking en kan zo van invloed zijn op het klimaat.
“We zijn vrij zeker dat vliegtuigsporen over het algemeen een opwarmend effect hebben,” zo vertelt onderzoeker Lisa Bock, verbonden aan het Duitse Centrum voor Lucht- en ruimtevaart, uit aan Scientias.nl. En doordat er steeds meer gevlogen wordt, hebben deze vliegtuigsporen een groeiende impact op ons klimaat. Tegen 2050 kan de klimaatimpact die vliegtuigen middels hun wolkenproductie alleen al op het klimaat hebben, zelfs wel eens drie keer groter zijn dan nu, zo schrijven Bock en collega’s in het blad Atmospheric Chemistry and Physics.
“Vliegtuigsporen reflecteren zonlicht,” legt Bock uit. Dat leidt tot afkoeling. Maar tegelijkertijd kan warmte afkomstig van het aardoppervlak door de aanwezigheid van wolken lastiger ontsnappen. “Het is een broeikaseffect en dat leidt tot opwarming.” Over het algemeen is het opwarmende effect van de vliegtuigsporen groter dan het koelende effect. De onderzoekers baseren hun conclusies op klimaatmodellen waarin ze het effect dat vliegtuigsporen op het klimaat hebben, meenamen. Vervolgens simuleerden ze een toekomst waarin het vliegverkeer fors toenam en er ook vaker op grote hoogte waar vliegtuigsporen gemakkelijker ontstaan en standhouden wordt gevlogen. “Aangenomen dat er (ten opzichte van 2006, red.) wereldwijd vier keer meer gevlogen wordt, zien we dat het klimaateffect van vliegtuigstrepen verdrievoudigt,” aldus Bock.
Wat dat precies betekent voor de wereldwijde oppervlaktetemperatuur, is onduidelijk. “De belangrijkste effecten die vliegtuigstrepen hebben, is de opwarming van hoger gelegen delen van de atmosfeer en het veranderen van de mate van bewolking,” legt onderzoeker Ulrike Burkhardt. “Hoe groot hun invloed is op oppervlaktetemperaturen en mate van neerslag is onduidelijk.” Wel staat volgens onderzoekers vast dat de vliegtuigstrepen over het algemeen genomen leiden tot opwarming. “Daar zijn we heel zeker van,” vertelt Bock aan Scientias. nl. “Verschillende studies hebben dat aangetoond.” De klimaatimpact van vliegtuigstrepen is dan ook – zeker met het oog op de rap groeiende luchtvaartsector – een factor om rekening mee te houden. “Het is belangrijk om de significante impact die andere factoren dan CO2emissies zoals vliegtuigstrepen op het klimaat hebben, te erkennen.”
Vliegtuigstrepen houden niet altijd lang stand. “Het moet koud en vochtig zijn,” legt Bock uit aan Scientias. nl. “Als de temperatuur (op grote hoogte, red.) onder de -40 graden Celsius zit en er genoeg vocht in de lucht zit, kan een vliegtuigspoor ontstaan en heel lang blijven hangen.” Afbeelding: athree23 / Pixabay.
Aangezien vliegtuigstrepen door de bank genomen leiden tot opwarming, lijkt het raadzaam deze terug te dringen. Maar ja, hoe doe je dat? “We laten in ons onderzoek zien dat een beperking van de roetuitstoot een eerste, veelbelovende manier zou kunnen zijn om de klimaatimpact van vliegtuigstrepen terug te dringen,” vertelt Bock. Op die roetdeeltjes vormen zich namelijk de ijskristalletjes die samen de sluierachtige wolken achter het vliegtuig vormen. Maar het terugdringen van de roetuitstoot is niet afdoende, zo waarschuwt Bock. “Zelfs een afname van de roetuitstoot van 90% is met het oog op de voorspelde toename in vliegverkeer niet genoeg.”
Een ander veelgehoorde oplossing voor het probleem is het uitstippelen van alternatieve vliegroutes, waarbij gebieden waarin vliegtuigstrepen gemakkelijker ontstaan en langdurig kunnen standhouden gemeden worden. Maar daar zien Bock en collega’s ook weinig in. Het gevaar bestaat immers dat vliegtuigen dan met een omweg naar hun eindbestemming vliegen en meer brandstof gaan verbruiken en dus meer CO2 uitstoten. Het is maar zeer de vraag of dat wenselijk is, zeker omdat onderzoekers de klimaatimpact van vliegtuigstrepen nog niet helemaal helder hebben.
(Scientias)