Huidvlekken herkennen: verdachte vlekken herkennen
Er zijn verschillende vormen van huidkanker. Waaraan kun je verdachte huidvlekjes herkennen? De meest voorkomende vormen zijn basaalcelcarcinoom (70 procent van alle huidtumoren) en plaveiselcelcarcinoom (20 procent). Deze twee vormen zijn goed te behandelen. Bij circa 10 procent van alle huidtumoren gaat het om een melanoom. In principe is deze vorm van huidkanker ook goed te behandelen mits de diagnose in een vroegtijdig stadium wordt gesteld, dat wil zeggen voordat de kanker zich heeft kunnen uitzaaien. Er zijn daarnaast verschillende afwijkingen die geen huidkanker zijn, maar dat wel kunnen worden. Deze worden ‘premaligne’ aandoeningen genoemd. Hoe herken je huidkanker en deze premaligne afwijkingen van de huid?
Verdachte huidvlekken herkennen: premaligne aandoendingen
Soms gaat er bij huidkanker een fase vooraf waarin de eerste tekenen zichtbaar worden. Dergelijke (huid)afwijkingen zijn nog geen huidkanker, maar kunnen dit wel worden. Men noemt dit ‘premaligne aandoeningen’ en ze worden vooral gezien bij oudere mensen. Deze afwijkingen ontstaan meestal onder invloed van te veel ultraviolette straling. Actinische keratose is de meest voorkomende premaligne aandoening. In de loop der tijd kunnen premaligne aandoeningen maligne (kwaadaardig) worden. Daarom is het van belang dat je ze tijdig herkent. Des te eerder (een voorstadium van) huidkanker opgespoord wordt, des te groter de kans op (volledig) herstel.
Actinische keratose
Actinische keratose (zie afbeelding bovenaan) is een door UV-straling veroorzaakte huidbeschadiging, welke zijn te herkennen als ruw of rasperig aanvoelende, lichtbruine of rode plekjes. Het heeft wel wat weg van een wrat of een eczeemplekje. Door bijvoorbeeld krabben kan er een klein wondje ontstaan. Actinische keratosen ontstaan op plaatsen die chronisch aan de zon zijn blootgesteld. Veelvoorkomende plekken zijn: handrug; gezicht; kalende schedels (hoofdhuid); oorschelpen; lippen; onderarmen; onderbenen; hals en decolleté.
Overgang naar een plaveiselcelcarcinoom
Actinische keratosen kunnen na jaren (10 tot 20 jaar) overgaan in een plaveiselcelcarcinoom, dat zich meestal niet agressief gedraagt met uitzondering van locaties op de lip (cheilitis actinica), het oor en boven het hoofd (vertex, bij kale mannen). De kans op overgang naar een plaveiselcelcarcinoom ligt waarschijnlijk ergens tussen de 0,25-1 procent per jaar. Onbehandelde actinische keratose geven daarom in de loop der jaren toch een hoog cumulatief risico op ontwikkeling van een plaveiselcelcarcinoom (10-25 procent). Meer dan de helft van de gevallen van plaveiselcelcarcinoom begint met actinische keratose. Actinische keratose kan behandeld worden door middel van PDT (lichttherapie), lokale chemotherapie met 5fluorouracilcrème (Efudix), CO2 laser en chemische peeling (Jessner of TCA-peeling).
Melanoom
Melanoom is een vorm van huidkanker die ontstaat in de zogeheten ‘melanocyten’, de pigmentvormende cellen van de huid. Melanocyten maken onder invloed van zonlicht pigment aan, waardoor je bruin wordt. Er is sprake van een melanoom als een groepje pigmentcellen is veranderd in kankercellen, doordat melanocyten zich willekeurig zijn gaan vermeerderen en groeien. Een melanoom is dus een vorm van huidkanker, die ontstaat uit ontspoorde melanocyten.
Vaak ontstaat een melanoom op een plek waar een moedervlek aanwezig is, maar een melanoom kan ook op een gave huid opduiken. Melanomen zijn vrijwel in alle gevallen bruin of zwart van kleur. Een melanoom kan echter ook rood, wit of huidkleurig zijn. Een melanoom groeit vrij snel en kan zich reeds in een vrij vroeg stadium uitzaaien naar de lymfeklieren of in de bloedvaten. Dit verslechtert de prognose. Daarom is een vroege opsporing belangrijk, zodat op tijd het melanoom verwijderd kan worden vóór er uitzaaiingen ontstaan. Zo’n 5 procent van alle gevallen van huidkanker betreft een melanoom. (mens en gezondheid/Foto:
Gezondheidsnet)