Israëliërs zijn duidelijk: Het tijdperk Netanyahu is voorbij

“De mogelijkheid van wekenlange koehandel na de Israëlische verkiezingen en dat de ‘Gemeenschappelijke Lijst’ van Arabische parlementsleden de officiële oppositie wordt, doemt op”, schrijft Jonathan Cook op zijn blog.

Voor de meeste Israëli’s gingen de algemene verkiezingen op dinsdag (17-09-’19) maar over één ding. Niet de economie of de bezetting, noch zelfs de corruptieschandalen. Zij gingen over Benjamin Netanyahu. Zou hij opnieuw de leiding nemen van alweer een extreemrechtse regering, of zou zijn 10 jaar lange verdeeldheid zaaiende bewind tot een einde komen? Behoudens een verwarring in de laatste minuten toen de laatste stembiljetten werden geteld, hebben de Israëli’s hun oordeel duidelijk gemaakt: De tijd van Netanyahu is voorbij.

In de onbesliste verkiezingen van april, die leidden tot deze nieuwe stembusstrijd, ging de Likud partij van Netanyahu gelijk op met haar belangrijkste tegenstander, de Blauw en Wit partij, onder leiding van de gepensioneerde generaal Benny Gantz. Deze keer lijkt Gantz op voorsprong te komen, met 32 zetels tegen 31 voor Netanyahu, in het 120 leden tellende parlement. Beide partijen deden het slechter dan in april, toen ze elk 35 zitplaatsen veilig stelden.

Maar nog veel belangrijker is het dat Netanyahu tekort lijkt te komen voor een meerderheid van 61 zetels die hij nodig heeft om opnieuw een extreemrechtse regering bestaande uit kolonisten en religieuze partijen te vormen. Zijn falen springt des te meer in het oog, gezien het feit dat hij de veruit lelijkste, meest roekeloze campagne in de Israëlische geschiedenis leidde. Dat kwam omdat wat er op het spel stond zo ontzettend belangrijk was.

Alleen een uiterst rechtse regering – één die Netanyahu slaafs volgt – zou te vertrouwen zijn om wetgeving door te voeren die hem de immuniteit zou garanderen voor een juridische procedure die volgende maand staat te beginnen. Zonder deze wordt hij waarschijnlijk aangeklaagd voor meerdere beschuldigingen van fraude en vertrouwensbreuk.

Oorlog tegen Gaza maar net voorkomen

Netanyahu was, volgens reportages in de Israëlische media op de dag van de verkiezingen, zo wanhopig om dat lot te vermijden, dat hij vorige week slechts een haartje verwijderd was van de lancering van een oorlog tegen Gaza als een middel om de verkiezingen uit te stellen.

Israëls hoogste officier van justitie, procureur-generaal Avichai Mendelblit, greep in om de aanval een halt toe te roepen toen hij er achter kwam dat het veiligheidskabinet deze slechts had goedgekeurd nadat Netanyahu de zwaarwegende bezwaren van de legerleiding achter had gehouden.

Netanyahu probeerde ook om de rechtse kiezers om te kopen door hen vorige week te beloven dat hij, onmiddellijk na de verkiezing, een groot deel van de Westelijke Jordaanoever zou annexeren – een stunt die openlijk de campagneregels schond, volgens Mendelblit.

Facebook zag zich in twee gevallen gedwongen de pagina van Netanyahu af te sluiten vanwege het aanzetten tot haat – in één geval nadat er een bericht werd verspreid waarin gezegd werd dat “de Arabieren ons allemaal willen ombrengen – vrouwen, kinderen en mannen”. Dat sentiment bleek ook de 20 procent van de Israëlische bevolking die Palestijnse burgers waren, in te houden.

Netanyahu hitste ook op andere manieren op tegen de Palestijnse minderheid in het land, niet in het minst door steeds te suggereren dat hun stem fraude in de hand werkte en dat ze probeerden “de verkiezingen te stelen”.

De enige hoop van Netanyahu op politieke overleving – en mogelijke vermijding van gevangenisstraf – hangt af van de werking van de politieke magie, zijn handelsmerk. Lieberman als ‘Kingmaker’ Dat kan een hele opgave worden. Om de zeteldrempel van 61 te passeren, moet hij Avigdor Lieberman en zijn ultranationalistische Yisrael Beiteinu partij over zien te halen om hem te steunen.

Netanyahu en Lieberman, die een kolonist is, zijn normaal gesproken ideologische bondgenoten. Maar dit zijn geen normale tijden. Netanyahu moest de verkiezingen deze week opnieuw winnen nadat Lieberman, de zwakte van de minister-president aanvoelend, in april weigerde samen met religieuze partijen in een door Netanyahu geleide regering te gaan zitten.

Netanyahu zou kunnen proberen om de wispelturige Lieberman te verlokken met een onweerstaanbaar aanbod, zoals een roulerend eerste ministerschap voor hen beiden. Maar Lieberman riskeert enorme openbare hoon als hij, nadat hij het land op een zeer onpopulaire tweede verkiezingsronde trakteerde, nu doet wat hij vijf maanden geleden principieel weigerde te doen. Lieberman heeft de zetels van zijn partij bijna verdubbeld tot negen, door vol te houden dat hij de kampioen is van de seculiere Israëlische bevolking. Wat het belangrijkste is voor Lieberman, is dat hij zich opnieuw in de rol van ‘Kingmaker’ bevindt. Het is bijna zeker dat hij het karakter van de volgende regering zal vormgeven. En wie hij ook als eerste minister zalft, zal bij hem in de schuld staan. De impasse die de vorming van een regering in april blokkeerde bestaat nog steeds. Israël wordt geconfronteerd met de waarschijnlijkheid van weken van hectische koehandel en zelfs de mogelijkheid van een derde verkiezingsronde.

Palestijnse ‘Joined List’ als officiële oppositie

De oplossing kan een regering van nationale eenheid zijn bestaande uit een groot deel van rechts: Blue and White van Gantz samen met Likud en Lieberman. Zowel Gantz en Lieberman gaven op woensdag daaraan hun voorkeur. De vraag zou dan zijn of Netanyahu zich in een dergelijke regering kan wurmen, of Gantz zijn afzetting eist als prijs voor deelname van Likud.

In dergelijke omstandigheden zou de positie van Netanyahu niet sterk zijn, vooral als hij wordt ondergedompeld in een langdurige juridische strijd vanwege beschuldigingen van corruptie. Er zijn al geruchten van een opstand in Likud om hem af te zetten.

Ayman Odeh zou de eerste leider van de Palestijnse minderheid worden die de regelmatige informatiebijeenkomsten van de minister-president en leiders van de veiligheidsdiensten bij kan wonen. Netanyahu zal nog enkele weken aanblijven als waarnemend premier totdat er een nieuwe regering is gevormd. Als hij zijn reputatie trouw blijft, kan hij in de tussentijd nog genoeg onheil aanrichten.

(DeWereldMorgen)