18 oktober: Wereld Menopauze Dag
Aandacht voor de menopauze en de overgang is zeer nodig. Nog steeds zijn veel vrouwen niet voorbereid op de overgang. Ze hebben lichamelijke klachten, stressklachten of raken depressief en bedenken daarbij zelf niet dat deze klachten veroorzaakt kunnen worden door een hormonale disbalans die de overgang aankondigt.
De hormonale veranderingen die gepaard gaan met de overgang beginnen gemiddeld al tien jaar voor de laatste menstruatie. Een van de eerste veranderingen is afname van de aanmaak van progesteron. Daardoor kunnen er cyclusveranderingen ontstaan zoals een kortere cyclus, premenstrueel syndroom en hevigere en langdurigere bloedingen. Progesterontekort kan erger worden onder invloed van stress, door verhoogde aanmaak van het bijnierhormoon cortisol. Opvliegers kunnen al optreden lang voor de laatste menstruatie. Tien procent van alle vrouwen van 40 heeft al opvliegers.
De overgang begint dus al lang voor de laatste menstruatie die gemiddeld bij 51 jaar optreedt. Maar je kunt je laatste menstruatie ook met 46 jaar hebben en dat is net zo normaal als met 56 jaar. Een procent van alle vrouwen stopt met menstrueren voor haar 40ste en een procent gaat door tot het 60ste jaar. Typische klachten als opvliegers en hevig transpireren worden meestal goed herkend als passend bij de overgang. Er is echter ook een lange lijst van niet-typische klachten. Dit wil zeggen dat deze klachten veroorzaakt kunnen worden door de overgang maar dat ook andere ziektes ervoor kunnen zorgen. Bijvoorbeeld: hartkloppingen kunnen veroorzaakt worden door de hormoonveranderingen van de overgang maar ook door een hartritmestoornis.
De lijst van niet-typische klachten is bijna oneindig. Bijvoorbeeld: Gewichtstoename, minder zin in seks, stemmingswisselingen, vermoeidheid, haaruitval, slaapproblemen, moeite met concentreren, geheugenverlies, duizeligheid, opgeblazen gevoel, broze nagels, depressie, angst, prikkelbaarheid, paniekstoornis, hoofdpijn en migraine, brandende tong, droge huid, misselijkheid. Meestal hebben vrouwen gelijktijdig typische en niet-typische klachten. Acht van de tien vrouwen hebben klachten tijdens de overgang, tussen hun 40ste en hun 60ste. De overgang gaat vanzelf over, maar soms duurt het lang. Negen procent van alle vrouwen ouder dan 70 jaar heeft opvliegers. Twintig procent van alle vrouwen heeft ernstige klachten, zo ernstig dat ze het leven ontwrichten en dat werken en normaal functioneren niet meer mogelijk is. De helft van het ziekteverzuim van vrouwen tussen 40 en 60 jaar is het gevolg van overgangsklachten. Gelukkig is er heel veel wat je zelf kunt doen om te voorkomen dat je klachten krijgt of wat er voor zorgt dat klachten afnemen. Ook is dit het moment om te gaan werken aan behoud van je gezondheid, zodat je met de jaren vitaal blijft. De overgang is een kantelpunt in het leven van vrouwen. Het biedt de mogelijkheid om keuzes te maken voor behoud van je gezondheid en om ziekte na de overgang te voorkomen. Uit onderzoek blijkt dat leefstijlverbetering zoals stoppen met roken en gezonde voeding en gewicht een afname kunnen geven van de risico’s op hart- en vaatziekten van twaalf tot veertien procent. Door preventie en een actieve aanpak van hoge bloeddruk kan het risico op een beroerte met dertig tot veertig procent afnemen; tegelijkertijd daalt het risico op een hartinfarct met twintig tot vijfentwintig procent en dat van hartfalen met vijftig procent. Als hormoontherapie onderdeel uitmaakt van ondersteuning in de overgangsfase, draagt dit bij aan het voorkomen van hart- en vaatziekten en het voorkomen van diabetes type 2. Een ander belangrijk probleem waar veel meer vrouwen dan mannen mee te maken krijgen, is botontkalking, osteoporose. Ook hiertegen helpt stoppen met roken, gezonde voeding en lichaamsbeweging. Als je je daarvan bewust bent en inzicht krijgt in je gezondheidsrisico’s, kun je zelf de kwaliteit van je leven na de overgang verbeteren. Als je overgangsklachten hebt en daarvoor bij artsen aanklopt, is het van belang dat die op de hoogte zijn van het nut en de noodzaak van ingrijpen.