Mensachtigen leefden tienduizenden jaren eerder dan gedacht op Grieks eiland

Al enige tijd is duidelijk dat de bakermat van de mensheid in Afrika ligt. Vanuit daar trokken vroege mensachtigen naar Europa en veroverden vervolgens de rest van de wereld. Tot voor kort werden eilanden in studies naar migratieroutes van vroege mensachtigen buiten beschouwing gelaten. Gedacht werd dat deze voor niemand behalve moderne mensen toegankelijk en bewoonbaar waren. Maar een nieuwe studie veegt dat idee nu van tafel. Onderzoekers hebben in een nieuwe studie bewijs gevonden dat het Griekse eiland Naxos minstens 200.000 jaar geleden al bewoond werd door Neanderthalers en andere mensachtigen. Een opvallende conclusie, want dat is tienduizenden jaren eerder dan gedacht. Bekend is dat jagers uit het stenen tijdperk ongeveer een miljoen jaar geleden het Europese vaste land bewoonden. Boeren zouden zich vervolgens ongeveer 9000 jaar geleden op de mediterrane eilanden hebben gevestigd. En dat is ook niet heel verwonderlijk. Men dacht dat alleen moderne mensen homo sapiens verfijnd genoeg waren om zeeschepen te bouwen om zo de eilanden te bereiken. Maar dat idee kan nu de prullenbak in; de eilanden waren al veel eerder bewoond. De onderzoekers baseren zich in de nieuwe studie op jarenlange opgravingen in het gebied. Het is dan ook best controversieel, want het onderzoek daagt het huidige denken over de route die mensachtigen aflegden behoorlijk uit. “Tot voor kort werd dit deel van de wereld als irrelevant gezien in studies naar vroege mensachtigen”, zegt onderzoeksleider Tristan Carter. “Maar de resultaten dwingen ons om de geschiedenis van de mediterrane eilanden volledig te heroverwegen.”

Wetenschappers dachten altijd dat de Egeïsche Zee, een deel van de Middellandse Zee dat tussen Griekenland en Turkije in ligt, beide gebieden van elkaar scheidde. De enige route in en uit Europa was via Thracië, een regio in het zuidoosten van de Balkan. Of toch niet? De onderzoekers uit de huidige studie stellen nu dat op sommige momenten in de ijstijd de zeespiegel veel lager stond. Hierdoor kwam er tussen de twee continenten een nieuwe landroute vrij. Het betekent dat prehistorische mensachtigen naar het eiland Naxos hadden kunnen lopen. En dit biedt bovendien een alternatieve migratieroute die Afrika met Europa verbond. De onderzoekers stellen dat het gebied erg aantrekkelijk was voor vroege mensachtigen. Het eiland was bijvoorbeeld rijk aan grondstoffen ideaal voor het maken van gereedschap en had voldoende zoet water. Maar het zou mogelijk ook wel wat van de vroege mens gevergd hebben. “Bij het betreden van het gebied werden pre-Neanderthaler populaties mogelijk ook geconfronteerd met een nieuwe en uitdagende omgeving”, zegt Carter. “Denk aan andere dieren, planten en ziekten. Dit vereist allemaal nieuwe adaptieve strategieën.”

De studie draagt bij aan het voortdurende debat over welke route vroege mensachtigen precies hebben afgelegd. En hoe ze dat bovendien deden. Hoewel de huidige gegevens suggereren dat de Egeïsche Zee meer dan 200.000 jaar geleden te voet kon worden overgestoken, wijzen de onderzoekers ook op de mogelijkheid dat Neanderthalers al in staat waren om primitieve zeeschepen te bouwen die korte afstanden konden overbruggen. (Scientias)