Voor de mensenrechten was 2019 een routineus jaar in Columbia

Terwijl alle media-aandacht andermaal focuste op de recente gebeurtenissen in Venezuela bleven recente rapporten over de toestand van de mensenrechten in buurland Columbia volledig onder de mediaradar. Ook de reeds maandenlange protestacties van de bevolking blijven een non-item.

Standrechtelijke executies onder andere door onthoofding, folteringen, selectieve moordaanslagen of gedwongen inlijving in gewapende extreem-rechtse milities (die in Latijns-Amerika ‘paramilitaire organisaties’ worden genoemd) zijn al tientallen jaren routine in Columbia. Drugsmaffia zijn er geïnfiltreerd in politie en leger. Paramilitaire organisaties worden betaald en ingezet door rijke grootgrondbezitters en multinationals die lokale boeren van hun landen verdrijven voor grootschalige exportlandbouw en mijnbouw.

Onbestaande rechtsstaat

Gerechtelijke onderzoeken worden meestal niet eens gestart, en als ze al beginnen (bijvoorbeeld onder druk van een Columbiaanse of internationale campagne) leiden ze bijna steeds tot symbolische straffen of vrijspraak (meestal ‘bij gebrek aan bewijs’), nadat getuigen onder druk worden gezet, afgedreigd of vermoord. Uitzonderlijk vallen er wel eens zwaardere straffen, waarbij alleen de fysieke daders worden geviseerd (steeds arme Columbianen die zich met grote sommen geld lieten omkopen) en de echte opdrachtgevers volledig de dans ontspringen.

Het officiële standpunt van de Columbiaanse regering is steeds weer hetzelfde. Zij poogt tussen de terroristische krachten van links en rechts stand te houden in zeer moeilijke omstandigheden. In werkelijkheid is het volledige politieke bestel, het gerecht en de overheidsinstellingen doordrongen van politieke en financiële corruptie. De enkele rechters en politie-inspecteurs die hun taak wel ernstig pogen te nemen riskeren voortdurend hun leven (en komen regelmatig om in aanslagen – of vluchten uiteindelijk naar het buitenland).

Er worden regelmatig cosmetische acties ingezet, zoals de huidige opperbevelhebber van het leger Nicasio Martínez reeds een jaar pretendeert te doen. Af en toe breekt er een corruptieschandaal in het leger uit, omdat de daders te openlijk hun corruptie tentoon spreiden of omdat ze tijdens hun illegale verrijking andere tenoren van de macht tegen de haren in strijken.

Leger en politie zijn bijzonder goed in concrete acties tegen de armere Columbianen, in de arme stadswijken, op het platteland, maar zo goed als volledig afwezig in de strijd tegen de leiders van de georganiseerde misdaad. Ze zijn daarenboven ook zeer goed georganiseerd op vlak van ‘toevallige afwezigheid’. Telkens weer zijn in dit zo zwaar gemilitariseerde land het leger en de politie net niet in de buurt wanneer vakbondsleiders, journalisten, progressieve leerkrachten, verdedigers van de mensenrechten of leiders van inheemse volkeren worden afgemaakt.

Politiek verrot tot in de kern

Schattingen gaan ervan uit dat minstens één derde van alle verkozen volksvertegenwoordigers banden hebben met paramilitaire milities en/ of betrokken zijn bij corruptiepraktijken. Verkiezingen verlopen in Columbia alleen in de grote steden min of meer correct. Op het platteland zit er echter geen maat op vervalsing van tellingen, hele dorpen worden omgekocht of onder druk gezet. Toch worden de Columbiaanse verkiezingen telkens weer vrij snel na het bekendmaken van de uitslag internationaal erkend.

Daarnaast is er ook het probleem van de incompetentie van de politieke leiders. De vorige minister van Defensie, Guillermo Botero, is een groothandelaar die geen enkele basiskennis of inzicht over veiligheid bleek te hebben. Huidig minister van Defensie ,Carlos Trujillo, is niet beter. Ministers zijn meestal zeer tevreden met hun ceremoniële rol, gebruiken hun functie voor persoonlijke verrijking en laten het beleid voor het overige volledig over aan de instellingen zelf.

Waarheidscommissie tanden

zonder

Er worden onder internationale druk wel eens initiatieven genomen om het anders aan te pakken, maar verder dan lauwe pogingen komt het zo goed als nooit. Er bestaat een officiële Waarheidscommissie naar Zuid-Afrikaans en Guatemalteeks model die alle schendingen van de mensenrechten onderzoekt, ook die van leger en politie, maar haar aanbevelingen leiden zo goed als nooit tot concrete maatregelen van de regering.

(DeWereldMorgen)