Artrose: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
Artrose symptomen zijn pijn, stijfheid en functieverlies. Doordat artrose niet één enkele oorzaak heeft, bestaat er geen enkelvoudige behandeling om dit tegen te gaan. Artrose is een pijnlijke aandoeningen die de gewrichten treft. Het is een chronische gewrichtsstoornis van het bewegingsapparaat, waarbij het gewrichtskraakbeen in kwaliteit achteruit gaat en na verloop van tijd zelfs geheel kan verdwijnen en het aangrenzende bot toeneemt. Pijn, stijfheid en functieverlies zijn kenmerkend voor de ziekte. In het Engels wordt artrose ‘osteoarthritis’ genoemd. Artrose kan in alle gewrichten voorkomen, maar het wordt vooral gezien in de wervelkolom, heup, hand (duim), knie en voet. Meer vrouwen dan mannen zijn getroffen door artrose. Medicijnen kunnen de pijn bij artrose verlichten. Een enkele keer is het nodig dat je naar een medisch specialist gaat, zoals de reumatoloog.
Wat is artrose?
Artrose is een pijnlijke aandoeningen die de gewrichten treft. Het is een chronische gewrichtsstoornis van het bewegingsapparaat, waarbij het gewrichtskraakbeen in kwaliteit achteruit gaat en na verloop van tijd zelfs geheel kan verdwijnen en het aangrenzende bot toeneemt. Pijn, stijfheid en functieverlies zijn kenmerkend voor de ziekte.
Voorkeursplekken
Artrose is voornamelijk een aandoening die zich manifesteert in de wervelkolom, heup, hand (duim), knie en voet. Maar andere gewrichten elders in het lichaam kunnen ook getroffen worden. Artrose komt vooral voor bij oudere mensen, maar kan op elke leeftijd ontstaan. Ook al is genezing niet mogelijk, er zijn behandelingen die de pijn kunnen verlichten en stijfheid en functieverlies kunnen tegengaan. Ook kan de patiënt maatregelen nemen om de schade zo beperkt mogelijk te houden.
Is artrose gewrichtsslijtage?
In de volksmond wordt artrose vaak in één adem genoemd met slijtage en veroudering. Artrose is echter geen slijtage, maar een reumatische aandoening waarbij de kwaliteit van het gewrichtskraakbeen geleidelijk afneemt. Dit wordt veroorzaakt door scheurtjes in het kraakbeen en op den duur kan het kraakbeen op sommige plaatsen zelfs helemaal verdwijnen.
Vóórkomen
Artrose komt vaker voor naarmate men ouder wordt en vrouwen hebben vaker artrose dan mannen. In 2015 waren er in Nederland naar schatting ongeveer 1,2 miljoen mensen met artrose. Het gaat daarbij om 48,8 artrosepatiënten per 1.000 mannen en 92,4 per 1.000 vrouwen. Ongeveer de helft van alle 65-plussers heeft artrose.
Oorzaken
Artrose is een reumatische aandoening, waarbij het kraakbeen in kwaliteit achteruitgaat en dunner en zachter wordt. Ofschoon dit proces in alle gewrichten optreedt, zijn het vooral de nek, onderrug, knieën, heupen, duim, vingers en grote teen die getroffen worden. Bij artrose treden er veranderingen op in het kraakbeen die ervoor zorgen dat het kraakbeen zacht wordt, waardoor er scheurtjes in het oppervlak ontstaan. Op de meest belaste plekken kan het kraakbeen op den duur volledig verdwijnen. Deskundigen weten niet precies waarom deze veranderingen in het kraakbeen plaatsvinden. Waarschijnlijk begint het met een afwijking van de cellen die de bestanddelen van kraakbeen aanmaken. Bepaalde enzymen lijken een rol te spelen bij de afbraak van het gewrichtskraakbeen. Het kraakbeen kan op de meest belaste plekken op den duur volledig verdwijnen.
Zichtbare knobbels
en
voelbare
Bij artrose ontstaan er aan de randen van gewrichtsvlakken die zijn aangedaan zichtbare en voelbare knobbels, die ook wel osteofyten worden genoemd. Dit is in feite een inadequate reparatiereactie van het lichaam teneinde de gevolgen van artrose tegen te gaan door de aanmaak van bot naast het gewrichtskraakbeen. Deze knobbels beperken de beweeglijkheid van het gewricht. Ook kunnen zenuwbundels bekneld raken, hetgeen pijn, gevoelsstoornissen en krachtverlies kan veroorzaken.
Hoewel het nog niet bekend is waarom gewrichtskraakbeen van structuur verandert, is al wel duidelijk dat meerdere factoren een rol kunnen spelen, zoals aanleg, erfelijkheid, de bouw van een gewricht en de mate van belasting van het gewricht. Zo kunnen structurele overbelasting of herhaalde blessures een rol spelen. Het is wetenschappelijk aangetoond dat overgewicht (obesitas) een niet onbelangrijke prognostische factor is voor de ontwikkeling van artrose. Ook zijn eerdere trauma’s een goede voorspeller voor het ontwikkelen van artrose.
Lobke Gierman promoveerde op 18 juni 2013 op het proefschrift Inflammation: a link between metabolic syndrome and osteoarthritis? Artrose is niet puur een probleem van het kraakbeen zelf, stelt promovenda Gierman. Een belangrijke rol is weggelegd voor ontstekingsfactoren. En bij de één raken die eerder verhoogd dan bij de ander. Artrose komt vaak voor bij ouderen en mensen met overgewicht. Maar het zijn niet alleen hun kniegewrichten die lijden onder de extra kilo’s, waar artrose in optreedt. Ook de gewrichten in handen van mensen met overgewicht zijn vaak aangedaan, wat niet verklaard kan worden door mechanische belasting. Een milde ontstekingsreactie veroorzaakt door het overgewicht is waarschijnlijk belangrijk, vooral aan het begin van de ziekte.
Het idee is nu dat het vetweefsel van mensen met overgewicht permanent licht ontstoken is. De ontstekingscellen die daarbij actief worden kunnen ook in de gewrichten schade veroorzaken. Maar alleen cholesterol lijkt ook al een negatief effect te hebben. Ook genen spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van artrose. Sommige mensen zijn door hun aanleg bijvoorbeeld gevoeliger voor de negatieve effecten van een vet- of cholesterolrijkdieet dan anderen. Zij ontwikkelen het metabool syndroom: een reeks metabole veranderingen, zoals ongevoeligheid voor insuline en een verstoorde vetzuurhuishouding. Uit onderzoek blijkt dat mensen met het metabool syndroom meer kans hebben op artrose. Ontstekingsfactoren spelen hierbij een centrale rol.
(mens en gezondheid/Foto: Gezondheidsnet)