Amateur-astronoom ontdekt nieuwe storm op Jupiter

Jupiter, de grootste planeet die ons zonnestelsel rijk is – met een massa groter dan die van alle andere planeten in het zonnestelsel bij elkaar opgeteld – is bekend om zijn kleurrijke banden en reusachtige stormen. De bekendste is de Grote Rode Vlek; een gigantische storm die al vele tientallen jaren op de gasreus woedt. Een amateur-astronoom heeft nu een nieuwe storm op de gasreus gespot. De Zuid-Afrikaanse amateurastronoom Clyde Foster staarde vroeg in de ochtend op 31 mei door zijn telescoop naar de prachtige planeet, toen hem ineens een nieuw vlekje opviel. Het vlekje lichtte op door een speciaal filter dat gevoelig is voor lichtgolven op die plekken waar methaangas in de atmosfeer van Jupiter sterk absorbeert. Enkele uren eerder was Jupiter ook al op beeld vastgelegd door Australische astronomen. Maar op die foto’s was niets te zien.

Slechts twee dagen waarnemingen van na de Foster voerde ruimtesonde Juno – die de gasreus al sinds 2016 nauwlettend in de gaten houdt – zijn 27ste scheervlucht langs Jupiter uit. Tijdens elke vlucht kan het ruimtevaartuig slechts een relatief klein deel van de wolkentoppen van Jupiter fotograferen. Hoewel Juno oorspronkelijk niet direct over de nieuw ontdekte vlek zou vliegen, kwam de sonde dichtbij genoeg waardoor de onderzoekers toch een goed beeld konden verkrijgen van de nieuwe, opmerkelijke vlek. Het kenmerk is een pluim van wolken die opdoemt boven de bovenste wolkenlagen van Jupiter’s atmosfeer. Op deze breedtegraad ontstaan trouwens vaker soortgelijke ‘uitbraken’. Jupiter is vastgelegd door de telescoop van Foster. Het is overigens niet voor het eerst dat er een nieuwe storm op Jupiter wordt ontdekt. Afgelopen december bracht Juno tijdens zijn 22ste scheervlucht bijvoorbeeld een nieuwe cycloon op de gasreus aan het licht. De windsnelheden in deze cycloon kunnen oplopen tot een onstuimige 362 kilometer per uur. Maar de bekendste storm op Jupiter blijft toch de Grote Rode Vlek; een anticycloon 22 graden ten zuiden van de evenaar op de gasreus. De storm is ongetwijfeld één van de oudste stormen in ons zonnestelsel. De eerste keer dat de storm werd waargenomen, was in 1665. Vervolgwaarnemingen in de jaren zeventig – door Voyager 1 en Voyager 2 – onthulden dat het om een orkaan-achtig wervelfenomeen (een vortex) gaat dat door een roodkleurig wolkendek aan het zicht onttrokken wordt. Hoewel het even leek dat deze storm uiteenviel en mogelijk binnenkort het loodje zou leggen, veegden onderzoekers die theorie vorig jaar van tafel; de Grote Rode Vlek dreigt helemaal niet te verdwijnen en heeft nog heel wat mooie jaren voor de boeg. (Scientias)