Massale corruptie en confrontatie op een strand stort Bulgarije in crisis

BULGARIJE - Een confrontatie op een strand aan de Zwarte Zee, precies twee weken geleden, heeft Bulgarije in een diepe politieke crisis gestort. Tienduizenden mensen gaan sindsdien iedere dag de straat op en het ziet er niet naar uit dat er snel een einde komt aan deze reeks protesten.

Gisteren overleefde premier Boiko Borissov, zoals werd verwacht, een motie van wantrouwen.

De politieke crisis in Bulgarije is de grootste sinds 2013. Toen kwam de bevolking in opstand tegen een centrumlinkse regering. Hoofdreden: de massale corruptie. Dit keer wordt er gedemonstreerd tegen de centrumrechtse regering, wederom vanwege de massale corruptie.

Bulgarije is het armste land binnen de EU. Sinds de val van de Sovjet-Unie, en zeker sinds Bulgarije in 2007 lid werd van de EU, verdwijnt een groot deel van het geld dat bedoeld is voor investeringen in het land structureel in de zakken van zakenlieden en politici.

“Demonstranten spreken van een systeem van oligarchie in het meest corrupte land van Europa. Van zakenmensen met een dikke vinger in de pap van de politiek, en vice versa”, zegt correspondent

Mitra Nazar. “Het gaat vooral om rijke mannen die alles gedaan krijgen wat ze willen.” Het huidige protest werd aangewakkerd door oppositielid Hristo Ivanov. In een livestream op zijn Facebookpagina twee weken geleden, meerde hij met een bootje aan op een strand bij de Zwarte Zee. Daar kwam hij in aanraking met agenten in burger die hem terug het water induwden. Het openbare stuk strand was gereserveerd voor de invloedrijke politicus en zakenman Ahmed Dogan. “Ivanov toonde met de video wat er mis is in Bulgarije”, zegt Nazar. “Dat opende de ogen. Tel daarbij op dat er onlangs foto’s uitlekten van premier Borissov waarin hij halfnaakt in bed ligt met een pistool op zijn nachtkastje.” Een ander beeld toonde hetzelfde nachtkastje, met daarin bankbiljetten en goudstaven. De premier bevestigde dat de foto’s in zijn kamer zijn gemaakt, maar zegt dat de beelden gemanipuleerd zijn.

Demonstranten geloven daar niets van. Vooral jonge mensen gaan de straat op. Zij spreken van ‘anti-maffiaprotesten’. Voor hen is de situatie in Bulgarije uitzichtloos, zegt Nazar. “Een groot probleem voor Bulgarije is de brain drain; hoogopgeleide jongeren verlaten het land. Dat is al sinds de jaren 90 aan de gang. Het land heeft sindsdien twee miljoen mensen zien vertrekken, en die komen niet meer terug. Bulgarije is hierdoor een van de hardst krimpende landen te wereld.”

Ondanks de protesten verandert er vooralsnog dus niets. Zeker nu de premier de motie van wantrouwen heeft overleefd, wijst niets erop dat hij aanstalten maakt om te vertrekken.

Borissov zei vorige week dat het tijd is voor een dialoog. Ook beloofde hij drie ministers te ontslaan, al houdt hij ze nu nog de hand boven het hoofd. Het zou door de coronacrisis niet verstandig zijn om nu in de regering te schuiven, is het argument. Het aantal besmettingen in Bulgarije loopt momenteel flink op.

“De protesten richten zich niet alleen op Borisov en zijn regerende partij, maar op het hardnekkige systeem van corruptie en vriendjespolitiek. Dat overstijgt politieke kleur”, zegt Nazar. “Bij eerdere demonstraties richtte de woede zich op de socialistische partij, die ook onder vuur lag vanwege corruptie.” De situatie is daarom anders dan in bijvoorbeeld Polen of Hongarije. Daar wordt specifiek tegen de machthebbers gestreden.

Die landen lagen afgelopen dagen op de EU-top in Brussel onder vuur. Zij hebben de afgelopen jaren de bevoegdheden van de rechterlijke macht ingeperkt door onder meer grondwetswijzigingen. Tegenover Bulgarije bleef het stil.

Hetzelfde gebeurde eind vorig jaar. Toen kondigde de Europese Commissie te stoppen met het ‘Mechanisme van samenwerking en toetsing’. Dat monitoringsprogramma op het gebied van onder andere de bestrijding van corruptie en georganiseerde misdaad werd geschrapt omwille ‘van goed gedrag’. “Dat voelde voor critici in Bulgarije echt als een bizar verhaal”, zegt Nazar. “Volgens hen wordt de situatie namelijk alleen maar erger.”

Zij zien met name Europees geld in de zakken van oligarchen verdwijnen. Miljoenen die voor bijvoorbeeld infrastructuur bedoeld zijn werden de afgelopen jaren bijvoorbeeld verduisterd. Demonstranten zijn bang dat het geld dat bij de EU-top aan Bulgarije is toegewezen, bijna 29 miljard euro, ook niet op de juiste plek belandt.

(NOS)