Rooibos: gezondheidsvoordelen en voedingswaarde rooibosthee
Rooibos (Aspalathus linearis) is afkomstig van het blad en de twijgjes van de Aspalathus linearis plant, een plant uit de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae) die alleen in Zuid-Afrika groeit. Het is dus feitelijk geen ‘echte’ thee. Tijdens een lang fermentatieproces krijgt deze thee zijn kenmerkende roodachtige kleur. Groene rooibos is afkomstig van dezelfde struik en wordt niet gefermenteerd. Rooibosthee is erg populair in Nederland en is geschikt als alternatief voor zwarte thee voor mensen die oxaalzuur en tannines niet verdragen. Het drinken van rooibosthee biedt velerlei voordelen voor de gezondheid. Het bevat antioxidanten die vrije radicalen wegvangen. Verschillende polyfenolen in de rooibos hebben een positief effect op het cardiovasculaire stelsel.
Rooibosthee wordt wereldwijd verhandeld, maar wordt alleen regionaal geteeld in de bergen van Zuid-Afrika, vlakbij Kaapstad. Het is een traditionele inheemse remedie en drank. Rooibosthee is niet alleen geschikt om te drinken, maar ook voor koken en huidverzorging. In tegenstelling tot zwarte thee, bevat rooibosthee geen cafeïne. Strikt genomen is rooibos geen thee, maar een theeachtig drankje. Volgens de ISOnorm (ISO staat voor ‘Internationale Organisatie voor Standaardisatie’) zijn echte theesoorten slechts infusies van de theeplanten Camellia sinensis (Chinese theeplant) en – assamica (Indiase theeplant). Rooibosthee bevat waardevolle mineralen en flavonoïden en is daarom een ideaal drankje voor sporters. Rooibosthee bevat geen cafeïne en heeft een natuurlijke zoetheid, waardoor het bijzonder geschikt is voor kinderen. Mensen met nierstenen kunnen heel goed rooibosthee drinken omdat het geen oxaalzuur bevat. Als je lijdt aan ijzertekort, kun je rooibos nemen in plaats van echte thee, omdat het nauwelijks tannines bevat, wat de opname van ijzer vertraagt.
De flavonoïden quercetine en luteoline remmen ontstekingen en kunnen ontstekingen voorkomen. Quercetine bevordert ook de afgifte van het hormoon serotonine, ook wel het gelukshormoon genoemd. Traditioneel drinken mensen rooibosthee om hun humeur te verbeteren. Dit effect kan komen door de quercetine. Deze flavonoïde verlaagt ook het stressniveau. Vooral mensen die lijden aan chronische stress kunnen hier baat bij hebben.
Rooibos groeit alleen op zandgronden van de Cederberg, zo’n 200 kilometer ten noorden van Kaapstad. De teelt zelf en de productie van de rooibos zijn ongecompliceerd in vergelijking met zwarte en groene thee. Tussen januari en april worden de takken en de bladeren afgesneden. Dit is echter handwerk, omdat machines in de zanderige hooglanden nauwelijks te gebruiken zijn. De takken en bladeren worden met water bevochtigd, fijngemaakt en uitgespreid. Tijdens dit proces fermenteren ze en wordt de van oorsprong groene rooibos roodbruin van kleur. Het materiaal hoeft nu alleen nog maar gedroogd en gepasteuriseerd te worden, dan is het klaar voor verpakking. De Zweedse natuuronderzoeker Carl Peter Thunberg (17431828) schreef in 1772 dat de Khoisan – de verzamelnaam voor Khoikhoi- en Sanbevolkingsgroepen van zuidelijk Afrika – de struik, die uiteindelijk bekend zou worden als rooibos, gebruikte om een kruidendrank te maken. In 1904 reisde de Russische immigrant Benjamin Ginsberg (18861944) naar de Cederberg. Ginsberg kwam uit een familie van theehandelaars en toen hij zag dat de mensen ter plaatse thee maakten van een struik die gezond was, probeerde hij het zelf en was hij er enthousiast over. Hij was de eerste die de export van rooibos organiseerde en zijn familie werd marktleider.
Tot op heden (anno 2020) wordt rooibos alleen gekweekt in de regio van zijn natuurlijke oorsprong, rond de steden Clanwilliam en Citrusdal, omdat het vanwege zijn speciale leefgebied ongeschikt is voor wereldwijde productie. Het gebied Cederberg heeft natte winters en hete droge zomers, waarin ongeveer 300 tot 350 milliliter regen valt, plus een zandbodem met roodbruine stenen. Alle pogingen om rooibos te kweken onder vergelijkbare omstandigheden, bijvoorbeeld in Australië, zijn mislukt. De jaarlijkse productie bedraagt vandaag ongeveer 12 duizend ton, ongeveer 90 procent van de oogst is voor export. Het is in Nederland een populaire en veel gedronken thee.
Het is verspilling om na het drinken de resten van de rooibos in de prullenbak of groene bak te gooien. De mineralen maken het een uitstekende meststof voor kameren tuinplanten. Als er tijdens het drinken thee achterblijft, spoel deze dan niet door de gootsteen. Gebruik het om planten water te geven.
(Mens en gezonheid/Foto:
Pickwick)