Internationale Dag voor Behoud Ozonlaag
De Verenigde Naties hebben 16 september uitgeroepen tot de Internationale Dag voor het Behoud van de Ozonlaag (International Day for the Preservation of the Ozone Layer). Ook bekend als World Ozone Day (Wereld Ozondag).
De Internationale Dag voor het Behoud van de Ozonlaag is een dag voor landen om jaarlijks (nationaal) activiteiten onder de aandacht te brengen, die niet schadelijk zijn voor de ozonlaag. Deze dag is gekozen omdat op 16 september 1987 het Montreal Protocol werd ondertekend. Het Montreal Protocol - voluit het Montreal Protocol on Substances that Deplete the Ozone Layer - is een internationaal verdrag dat opgesteld is om de ozonlaag te beschermen. Deze bescherming komt tot stand door de productie van een aantal stoffen, waarvan men aanneemt dat ze de ozonlaag aantasten, uit te faseren.
Het verdrag werd op 1 januari 1989 van kracht. De inhoud van het verdrag is gegroepeerd rond een aantal gehalogeneerde koolwaterstoffen, zoals halonen en CFK’s. Voor elke groep geeft het verdrag een tijdsperiode aan waarbinnen de productie van deze stoffen moet zijn beëindigd. Momenteel hebben 191 landen het protocol geratificeerd.
De ozonlaag of ozonosfeer is een laag in de stratosfeer, tussen ongeveer 15 en 50 kilometer hoogte, waarin relatief veel ozon aanwezig is. De aardatmosfeer beschermt het leven op aarde door een gedeelte van de schadelijke straling die afkomstig is van de zon tegen te houden. Zo wordt het schadelijkste deel van de ultraviolette straling uit zonlicht tegengehouden door de ozonlaag. Het ozon in de stratosfeer ontstaat doordat zuurstofmoleculen splitsen onder invloed van ultraviolette straling. De splitsingsproducten worden zuurstofradicalen genoemd. Deze radicalen reageren weer met een ander zuurstofmolecuul en vormen zo ozon. Dit ozon absorbeert weer heel makkelijk ultraviolette straling en vormt dan weer zuurstof en een vrij zuurstofradicaal. Het radicaal reageert weer met zuurstof en produceert een nieuw ozonmolecuul. Zodoende blijft dit instabiele molecuul toch in aanzienlijke concentraties aanwezig. De concentratie van het ozon in de stratosfeer is maximaal 10 ppm. Dat is honderd keer zo veel ozon als in inademingslucht aanvaardbaar wordt gevonden.
De blauwe kleur van de ozonlaag is zichtbaar in de schemering, omdat ozon een blauw gas is (geel en oranje licht wordt geabsorbeerd). Tijdens de schemering legt de zonnestraling namelijk een lange weg door de ozonlaag af door de zeer geringe invalshoek.
De dikte van de ozonlaag is vooral sinds de jaren 1980 van de 20e eeuw afgenomen. Ozonafbrekers zijn bijvoorbeeld cfk’s, stoffen die onder meer in koelkasten en piepschuim zijn verwerkt. Zij worden onder invloed van UV-licht afgebroken tot radicalen, die reageren met ozon tot chloormonoxide en moleculair zuurstof.
Vermoedelijk duurt het tot de tweede helft van de 21ste eeuw vóór de ozonlaag volledig hersteld is. Ook dan zijn we nog niet uit de problemen, want de toegenomen ultravioletstraling op aarde, ontstaan doordat de dunnere ozonlaag minder straling tegenhoudt, heeft pas veel later zijn uitwerking. Er wordt verwacht dat de ultravioletstraling op het noordelijke halfrond rond 2020 zijn maximum bereikt, en de eerste helft van de 21e eeuw het aantal gevallen van huidkanker en zonnebrand als gevolg van de ozonafname zal toenemen.
De laatste tien jaren (gerekend vanaf 1999) is het aantal gevallen van huidkanker toegenomen. Die toename lijkt voornamelijk toe te schrijven aan het UVblootstellingsgedrag, zoals een toename in zonvakanties. (Bron: Beleven en Wikipedia)