Psychologen: ‘Spanning in verpleeghuizen neemt toe; trauma voor ouderen’

AMSTERDAM - De aankondiging van nieuwe maatregelen zorgt bij cliënten in de ouderenzorg en bewoners van verpleeghuizen voor schrikbeelden, vertellen ouderenpsychologen in gesprek met NU.nl. “De gevolgen van de eerste lockdown zijn nog niet eens opgelost. Als er nog zo’n klap volgt, wat kunnen wij als psycholoog dan nog voor hen doen?”

Gezondheidszorgpsycholoog Hetty Berger van zorggroep Sint-Maarten legt uit dat de impact van de coronamaatregelen per cliënt verschilt. Zo signaleerde Berger weinig negatieve effecten bij patienten met vergevorderde dementie en de rust door het bezoekverbod zou velen goed hebben gedaan.

Patiënten die echter nog “geheel scherp van geest” zijn maar ook van ouderenzorg gebruikmaken, hebben het ontzettend zwaar gehad, vervolgt Berger. “Ik heb regelmatig verhalen van hen gehoord dat zij het gevoel hadden dat ze ‘opgehokt’ waren. Er werden vergelijkingen gemaakt met een gevangenisleven of zelfs concentratiekampen.”

Vakgenoot Sarah Blom, die als ouderenpsycholoog verpleeghuizen in heel het land bezoekt, stelt dat ouderen met dementie dubbel lijden doordat zij zich niet meer goed kunnen uiten. Daardoor hebben medewerkers minder snel in de gaten wat zich van binnen bij hen afspeelt.

Ook overige bewoners ervaren lasten, vervolgt Blom. Ze omschrijft een gevoel van machteloosheid dat bewoners momenteel ervaren, doordat zij geen controle meer hebben op hun leefomgeving. Beide psychologen hebben ook gelatenheid, berusting en acceptatie bij een groep ouderen ervaren. “Als het moet, dan moet het maar”, citeert Berger. Volgens Blom schuilt er pijn achter die uitspraken, die vaak gemist wordt. “Door dergelijke zinnen nemen zorgmedewerkers vaak foutief aan dat die persoon het allemaal wel best vindt, maar daarmee sus je alleen de ware ernst van de situatie voor jezelf.”

Doordat in de laatste weken in rap tempo nieuwe maatregelen zijn aangekondigd, neemt de spanning in verpleeghuizen toe, merkt Blom. “Mensen die de eerste lockdown nog net konden volhouden, vrezen nu opnieuw een traumatische ervaring te ondergaan. Hun reserves zijn op.”

Berger wijst op de gevolgen voor familieleden van ouderen. Sommigen konden bijna drie maanden lang hun vader, moeder, opa of oma niet zien, terwijl hun gezondheid in de tussentijd sterk achteruit ging. Het grote ‘plotselinge’ verschil schokte families, vertelt Berger. Daarbij zouden tussentijdse manieren om via het raam of zogeheten babbelboxen te praten het leed slechts deels hebben verzacht.

Volgens Blom is het moeilijk om nu met cliënten in gesprek te gaan. “Als je vraagt naar hoe zij zich voelen, omdat zij mogelijk hun dochter de komende maanden niet gaan zien, geven ouderen aan dat zij dan niet meer door willen. Ze worden overmand door hulpeloosheid en vertellen dat ze liever dood willen.” Blom vreest dat de “inhumane maatregel” in de toekomst terugkeert, maar begrijpt de gedachtegang vanuit de overheid. “Politici willen het virus niet binnen hebben. Zij moeten balanceren tussen allerlei vuren. We mogen deze macht echter niet uitoefenen op verpleeghuisbewoners. Dat is onacceptabel.” (NU)