Zalf of gel tegen jeuk door de eikenprocessierups

De eikenprocessierups kan bij mensen hevige jeuk veroorzaken. Wanneer de brandhaartjes van de eikenprocessierups in contact komen met de huid kunnen rode bultjes of blaasjes ontstaan. De jeuk is vaak zo hevig dat het moeilijk is om er niet aan te gaan krabben. Het krabben aan de bultjes wordt echter ernstig afgeraden omdat het er voor kan zorgen dat de haartjes nog dieper doordringen in de huid waardoor de klachten alleen maar erger worden. Om de jeuk te stillen en de huid te kalmeren kun je het beste gebruik maken van een jeukstillende en kalmerende zalf of gel. De eikenprocessierups is een rups die in de zomer in eikenbomen kan zitten. De eikenprocessierups komt voor in Europa en Azië en kan zich overal nestelen waar eikenbomen groeien. Hij wordt zo genoemd omdat eikenprocessierupsen in lange slierten achter elkaar bewegen, als ware het een processie. Een pas uitgeslopen rupsje is slechts enkele millimeters lang. Wanneer deze volgroeid is, is hij tussen de 2 en 3 centimeter lang. In het eerste ontwikkelingsstadium heeft hij een bruin/ oranje kleur en een zwarte kop.

Wanneer de rups ouder wordt wordt hij meer bruin/grijs van kleur. Aan de flanken heeft de eikenprocessierups twee rijen met een soort wratachtige uitstulpingen. Aan de uitstulpingen zitten kleine haartjes vast die tot een centimeter lang kunnen worden. Deze zijn echter ongevaarlijk. Op de rug heeft de rups een donkere plek met daar op fluweelachtige haartjes. Deze zijn zeer klein en nauwelijks met het oog waarneembaar. Deze haartjes zijn de reden dat de eikenprocessierups zo berucht is. Het gaat om zogenoemde brandharen die ernstige klachten kunnen veroorzaken.

In de brandharen die de eikenprocessierupsen op hun lichaam dragen zitten irriterende stoffen die worden gerekend tot de antigenen. Het gaat om stoffen die an sich niet giftig zijn maar deze kunnen wel een allergische reactie veroorzaken bij mens en dier. Als er veel rupsen in een boom zitten dan kunnen de haartjes al door een briesje vrijkomen en zich zo verspreiden via de wind. De wind kan de haartjes tot wel 500 meter dragen. Je hoeft dus niet in contact te komen met een boom of de rups zelf om in aanraking te komen met de brandharen van de eikenprocessierups. Zelfs wanneer een nest in een boom al verlaten is kunnen hieruit nog tijdenlang haartjes waaien. Het komt daarnaast veel voor dat de haartje op wasgoed waaien die aan een lijn hangt of op een camping de tent in waaien. Vanaf ongeveer eind mei tot eind juni verschijnen de haartjes op de rug van de rupsen. Omdat ze na het vertrek van de eikenprocessierupsen in de nesten blijven zitten kunnen ze echter nog jarenlang voor overlast zorgen.

Het kan voorkomen dat je een vervelende allergische reactie krijgt op het contact met de brandhaartjes van de eikenprocessierups. Dit kan zorgen voor klachten van de huid, ogen en luchtwegen. Het meest bekend is de jeuk die je ervan kunt krijgen. De haartjes veroorzaken kleine verdikkingen op de huid (papels) waar kleine blaasjes (vesicula) op komen en deze kunnen zorgen voor hevige jeuk. Als je de blaasjes open krabt dan komen er korstjes op die na een paar dagen zullen afvallen. Daarna kun je donkere plekjes op de huid waarnemen die na ongeveer een week weer verdwijnen.

Het kan ook gebeuren dat door contact met de haartjes geen blaasjes maar enkel rode bultjes ontstaan. Het is in dat geval belangrijk om er niet aan te krabben. Dit kan er namelijk voor zorgen dat de brandharen nog dieper in de huid doordringen en dan krijg je er alleen maar meer last van. Omdat de Waar de jeuk op de huid nog relatief onschuldig is kan men ernstige klachten krijgen wanneer de haartjes in het oog komen. In het ernstige geval kan het bindvlies van de ogen ontstoken raken. Dit kan leiden tot een chronische oogontsteking die operatief behandeld moet worden. In de zomer van 2019 gaf een kwart van de Nederlandse oogartsen aan dat ze te maken hebben gehad met patiënten die ernstige oogklachten ontwikkeld hebben als gevolg van blootstelling aan de brandharen van de eikenprocessierups.

Naast oogklachten kunnen de rupsen ook zorgen voor klachten van de luchtwegen. Wanneer de haartjes doordringen tot de longen kunnen ze een astmatische bronchitis veroorzaken, met een piepende ademhaling tot gevolg. In zeer ernstige gevallen kan dit levensbedreigend zijn. Mogelijk heb je al een tijd last van jeuk zonder dat hiervan de oorzaak bekend is. Zoals gezegd hoef je niet in rechtstreeks contact gekomen te zijn met een eikenboom of de eikenprocessierups zelf om er last van te krijgen. De haartjes die de jeuk veroorzaken kunnen via de wind of kleding op de huid terechtkomen en daar jeuk veroorzaken. Om de jeuk te stillen en te voorkomen dat je de rode bultjes open krabt kun je gebruik maken van een jeukstillende en kalmerende zalf of gel.

Zalf of crème ter bestrijding van jeuk door de eikenprocessierups werkt niet preventief. Het is de bedoeling om het pas op te smeren op het moment dat je al last hebt van de jeuk. Heb je last van rode bultjes of kleine blaasjes en heb je het vermoeden of weet je zeker dat dit veroorzaakt wordt door de brandhaartjes van de eikenprocessierups dan kun je deze plekjes insmeren met het product. Het is belangrijk om voor het insmeren de huid goed af te spoelen met water en daarna droog te deppen. Op deze manier haal je mogelijk al een deel van de haartjes weg. Er bestaan ook speciale kleefrollers waarmee je over de huid kunt rollen om de haartjes zo goed mogelijk te verwijderen. Daarna breng je de zalf of gel aan. Volg daarbij altijd de instructies uit de bijsluiter of de verpakking op.

Er is een aantal producten op de markt specifiek voor de bestrijding van jeuk door de eikenprocessierups. Vaak bevatten deze producten onder meer aloë Barbadensis, menthol, calendula en/of chamomilla. Dit zijn allemaal producten die kalmerend en jeukstillend werken. Het gaat onder meer om de volgende producten. (mens en gezondheid/Foto: Omroep Brabant)