Zweten op het hoofd: oorzaken en behandeling

Overmatig zweten (hyperhidrosis) op het hoofd is vaak zonder aanwijsbare oorzaak. Het kan echter ook een uiting zijn van een onderliggende aandoening, zoals diabetes of een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie). Ook het gebruik van bepaalde medicijnen, zoals verschillende psychotrope medicijnen en pijnstillers, kan overmatig zweten als bijwerking hebben. Natuurlijk leiden warmte en lichamelijke activiteit ook tot een verhoogde zweetproductie, maar dit is een volkomen normaal verschijnsel. Bovendien zweet de ene persoon wat sneller (op het hoofd en elders), dan de andere persoon. Het overmatig gebruik van alcohol, fors roken en overmatige stress, bepaalde voedingsmiddelen en kruiden, zoals pittig of vet voedsel, zijn externe factoren die van invloed zijn op de zweetproductie.

De meeste mensen vinden het bijzonder ongemakkelijk om op het hoofd te zweten. De zweetdruppels zijn voor iedereen zichtbaar en het haar wordt nat en je vertoont al snel zweetsporen op het hoofd. Wanneer er make-up op de huid is gezet, kan het zweten waarbij er druppeltjes zweet vanaf het hoofd over het gezicht lopen, het probleem met zich meedragen dat de make-up niet goed standhoudt. Zweten op het hoofd kan zowel een fysiologisch normaal verschijnsel als pathologische zijn, afhankelijk van de hoeveelheid zweet en in welke omstandigheden het zich voordoet. Artsen spreken dan van hyperhidrosis (overmatig zweten). Bij hyperhidrosis produceert het lichaam aanzienlijk meer zweet dan het eigenlijk nodig heeft om de lichaamstemperatuur te reguleren. Het probleem kan het hele lichaam (gegeneraliseerde hyperhidrosis) of gelokaliseerd (bepaalde delen van het lichaam) treffen, respectievelijk gegeneraliseerde hyperhidrosis en focale hyperhidrosis genoemd. Bij focale hyperhidrosis zweten vaak de oksels of handen en voeten veel. Focale hyperhidrosis kan echter ook op het hoofd voorkomen. Het is niet noodzakelijk beperkt tot één deel van het lichaam. Dit betekent dat je tegelijkertijd last kunt hebben van hevig zweten op het hoofd en op de handen. Dit wordt gecombineerde focale hyperhidrosis genoemd.

Bij overvloedig hoofdzweten kan er sprake zijn van zowel primaire als secundaire hyperhidrosis. Primair wil zeggen zonder aanwijsbare oorzaak. Secundair betekent dat het een uiting is van een onderliggende aandoening. Primaire hyperhidrosis komt echter veel vaker voor bij pathologisch zweten op het hoofd. Hierbij is de oorzaak van de overmatige zweetproductie onbekend. Het treft meestal delen van het lichaam met een relatief groot aantal zweetklieren, dat wil zeggen de oksels, handen, voeten en ook het voorhoofd of het hoofd. Wanneer de ziekte zich voor het eerst manifesteert, kan sterk varieren. Overmatig zweten op het hoofd begint echter vaak vóór de leeftijd van 30 jaar en soms al in de puberteit. De trigger voor zweten is een ontregeling van het zenuwstelsel, waarbij de zweetklieren worden gestimuleerd om overmatig te zweten. Het is anno 2020 echter nog niet duidelijk waarom sommige mensen er last van hebben en anderen niet. Hoofdzweten is buitengewoon belastend voor de meeste getroffenen omdat de effecten snel zichtbaar zijn voor andere mensen. Om deze reden proberen de getroffenen het zweten met geschikte behandeling of huismiddeltjes onder controle te krijgen. Een bezoek aan je huisarts is een nuttige eerste stap als huismiddeltjes onvoldoende soelaas bieden. Iedereen die bovenmatig op het hoofd zweet en dit gedurende een langere periode waarneemt, moet de mogelijke oorzaak ophelderen en onderliggende ziekten uitsluiten. Want hoewel secundaire hyperhidrosis bij zweten op het hoofd zeldzaam is, bestaat nog altijd de mogelijkheid dat een ziekte de symptomen veroorzaakt. Alleen een arts kan dit uitsluiten. Als de onderliggende ziekte adequaat wordt behandeld, verbetert het onaangename symptoom van hoofdzweten meestal ook. Een manier om zweten op het hoofd tot een beheersbaar niveau te verminderen, is behandeling met botulinumtoxine, beter bekend als botox. Deze neurotoxine remt de signaaloverdracht naar de zweetklieren en daarmee ook de aanmaak van zweet. Om dit te doen, moet het in de huid worden geïnjecteerd, wat pijnlijk kan zijn. Het effect treedt ongeveer één tot twee weken na de behandeling op en houdt dan ruim een half jaar aan. De behandeling moet steeds worden herhaald.

Naast botox-injecties kunnen ook speciale medicijnen helpen om het zweten op het hoofd onder controle te krijgen. De zogenaamde anticholinergica bevatten bepaalde stoffen die ook de overdracht van prikkels naar de zweetklieren onderdrukken. Afhankelijk van de bereiding kunnen ze helpen bij acuut hoofdzweten of worden gebruikt in de vorm van een langdurige behandeling. Alleen wanneer conservatieve behandelingsmethoden niet effectief zijn, wordt voor hoofdzweten een operatie overwogen. Het doel van de operatie is om de sympathische zenuw, die verantwoordelijk is voor het overmatig zweten op het hoofd te blokkeren. Als bijwerking kan echter het zogenaamde ‘compensatoir zweten’ optreden, waarbij het lichaam na de operatie intenser zweet in andere delen van het lichaam. Iedereen die een dergelijke operatie overweegt, moet daarom alle voordelen en risico’s rustig met zijn arts bespreken en tegen elkaar afwegen.

(Mens en gezondheid)