Vijf van zes vroege menssoorten stierven uit rond klimaatveranderingen

Momenteel leeft er één menssoort op aarde: de homo sapiens, zoals onze officiële naam luidt. Maar nog niet zo heel lang geleden waren er meerdere, nauw aan elkaar verwante menssoorten. Ten minste zes, zeggen Italiaanse onderzoekers. Zij denken dat onze vijf nauwste verwanten door klimaatveranderingen zijn uitgestorven. Dat gebeurde op verschillende momenten. Onze bekendste verwant is de homo neanderthalensis, beter bekend als de neanderthaler. Deze soort leefde tot 40 duizend jaar geleden ook in Nederland en stierf 20 duizend jaar geleden uit.

Homo erectus verdween 140 duizend jaar geleden van het toneel, homo heidelbergensis 30 duizend jaar geleden en homo ergaster en habilis nog eerder. Er is weleens geopperd dat vroege menssoorten het onderspit dolven door onderlinge concurrentie.

Maar een Italiaanse onderzoeksgroep schrijft in vakblad One Earth een ander verband te hebben aangetroffen: het uitsterven van vroege menssoorten viel steeds samen met de overgang van koude op mildere periodes, waardoor geschikte leefgebieden snel verschoven of soms volledig van de kaart verdwenen. De onderzoekers noemen de ontwikkeling opvallend, omdat het gaat om vijf hoogontwikkelde menssoorten die over een sterk aanpassingsvermogen beschikten. Zo hanteerden ze gereedschap, wapens en vuur. De Neanderthaler droeg bovendien - net als onze eigen voorouders - sluitende kleding, een belangrijke aanpassing aan de soms zeer barre omstandigheden van de afgelopen honderdduizenden jaren. Daarnaast waren de vroege menssoorten in staat zich over grote oppervlakten te verplaatsen. “We tonen aan dat andere menssoorten - ondanks het gebruik van vuur en verfijnde stenen werktuigen, de vorming van complexe sociale netwerken en in het geval van Neanderthalers zelfs de productie van gelijmde speerpunten, kleding en culturele en genetische uitwisseling met homo sapiens - intense klimaatveranderingen niet wisten te overleven.”

“Ze probeerden te overleven, trokken als het kouder werd weg naar warmere gebieden, maar het was niet genoeg”, aldus hoofdauteur Pasquale Raia van de Università degli Studi di Napoli Federico II. Hij zegt verrast te zijn dat de rol van klimaatverandering steeds terugkeerde.

Ze baseren hun conclusies op een combinatie van onderzoek naar fossielen en reconstructies van klimaatveranderingen. Ze bezien de menssoorten daarbij zoals ecologen naar dieren kijken: de soorten hadden een bepaalde niche binnen ecosystemen, waarin ze succesvol aan voldoende voedsel wisten te komen. Hun modellen tonen aan dat zulke leefruimtes drastisch konden veranderen rond de overgang van ijstijden op mildere periodes.

(NU)