De meest flamboyante dinosaurus die onderzoekers ooit hebben ontdekt
Wetenschappers zijn in een nieuwe studie op de fossiele resten van een wel heel bijzondere dinosaurus gestuit. De nieuw ontdekte dino blijkt namelijk een nogal excentriek voorkomen te hebben gehad. Al is dat mogelijk zelfs een understatement. Want onderzoekers spreken over de meest flamboyante dinosaurus die ooit is ontdekt.
De nieuw ontdekte dinosaurus was ongeveer net zo groot als een kip en wandelde zo’n 110 miljoen jaar geleden, tijdens het Krijt, over de aarde. De fossiele resten werden aangetroffen in de Braziliaanse Crato-formatie, maar lagen al enige tijd opgeslagen in het Staatliches Museum für Naturkunde in Karlsruhe; een van de grotere musea met een onderzoeksafdeling in Duitsland. Na analyse blijkt de dinosaurus nauw verwant te zijn aan de dinosauriër Compsognathus die tijdens het late Jura, 150 miljoen jaar geleden, in het gebied van het huidige Europa leefde.
De onderzoekers komen tot een merkwaardige ontdekking. Want de dinosaurus blijkt er opvallend flamboyant bijgelopen te hebben. De dino had lange, dikke ‘manen’ die als een vacht over zijn rug naar beneden liepen en bovendien vrijwel intact bewaard zijn gebleven. Daarnaast beschikte het dier over vier opvallende, raadselachtige uitsteeksels, die vanuit zijn schouders naar achteren staken. De onderzoekers omschrijven het als lange, platte, stijve stekels bestaande uit keratine, elk met een scherpe richel die dwars door het midden loopt. Deze stekels zijn zo geplaatst dat ze bewegingen van de poten niet belemmerden. Het zijn volkomen unieke structuren die tot nu toe alleen nog maar bij deze dino zijn gezien. Ten slotte waren de voorpoten tot aan de klauwen bedekt met bontachtige filamenten.
Onderzoekers hebben de nieuwe soort Ubirajara jubatus genoemd, een bijpassende naam voor de flamboyante dino. Ubirajara betekent namelijk in de taal van de Tupi het inheemse volk dat in de Amazone leeft ‘heer van de speer’, verwijzend naar de verstijfde, langwerpige stekels. Jubatus is het Latijnse woord ‘manen’ of ‘kuif’. De onderzoekers waren erg verrast door hun ontdekking. “Het zijn voor zo’n klein dier erg extravagante kenmerken”, zegt de verbaasde onderzoeker Robert Smyth. “Waarom was de dino uitgerust met zulke opvallende kenmerken waarmee hij zichzelf verraadde tegenover zowel prooien als potentiële roofdieren?” De waarheid is dat evolutionair succes bij veel dieren meer is dan alleen de overlevingskans. “Je moet er goed uitzien als je je genen wil doorgeven aan de volgende generatie”, zegt Smyth.
En daar blonk deze opzichtige dino waarschijnlijk in uit. De onderzoekers beweren dat Ubirajara jubatus zijn flamboyante uiterlijk gebruikte om vrouwtjes te versieren en vijanden te intimideren. “Wat vooral heel ongebruikelijk is aan deze dino, zijn de lange, stijve stekels aan weerszijden van zijn schouders”, zegt onderzoeker David Martill. “Deze gebruikte hij waarschijnlijk om mee te pronken, om vrouwtjes mee te versieren en om de vijand mee af te schrikken.” Al houden de onderzoekers een slag om de arm. “We kunnen niet bewijzen dat de fossiele resten aan een mannetje toebehoren”, geeft Martill toe. “Maar gezien de verschillen tussen mannelijke en vrouwelijke vogels, lijkt het waarschijnlijk dat het een mannetje was.” Daarnaast ontdekten de onderzoekers dat het nog een vrij jonge dino betrof. “Dat is opmerkelijk”, gaat Martill verder, ‘aangezien de meest uitbundige vertoningen vaak alleen voorbehouden zijn aan volwassen en volgroeide mannetjes.’
Volgens de onderzoekers werpt de vondst van Ubirajara jubatus nieuw licht op hoe vogels, zoals pauwen, aan hun opzichtige verenkleed zijn gekomen. “We kunnen ons voorstellen dat de dino een uitgebreide dans uitvoerde en op die manier zijn prachtige verschijning tentoonspreidde”, zegt onderzoeker David Martill. “Dit zien we ook bij moderne vogels die hun verleidelijke veren gebruiken om een partner mee aan te trekken. Denk bijvoorbeeld aan de staartveren van een pauw of de prachtige mannelijke paradijsvogel. Ubirajara bewijst nu dat pronken met uiterlijk schoon niet een uniek vogelkenmerk is, maar iets dat vogels hebben geërfd van hun dinosaurus-voorouders.”
Ubirajara jubatus is de eerste, niet-vogelachtige dinosaurus die in de de Braziliaans Crato-formatie is gevonden. Bovendien is het ook de eerste niet-vogelachtige dinosaurus die op het oude supercontinent Gondwana is ontdekt en over een opvallend goed bewaarde huid beschikt. Volgens onderzoeker Hector Rivera Sylva is de ontdekking van Ubirajara jubatus om meerdere redenen belangrijk. “Niet alleen vanwege de prachtige structuren die nu voor het eerst in een niet-vogelachtige dinosaurus zijn aangetroffen, waardoor de manier waarop we het gedrag van bepaalde dinosaurussen interpreteren, volledig verandert”, zegt hij. “Het vormt bovendien een keerpunt, aangezien dit het eerste bewijs is voor deze groep in Latijns-Amerika. Hierdoor breiden we de kennis over nietvogelachtige dinosaurussen die in Amerika leefden, uit; een groep waarvan het bewijs zeer schaars is.”
(Scientias)