OYUNCAK SADECE BİR OYUNCAK DEĞİLDİR

Oyuncak, çocuklar için bazen iyi bir arkadaş, bazen onların hayallerini süsleyen bir nesne, bazen de sırdaştır. Gelişimlerinde önemli bir yere sahiptir. Doğru oyuncak seçimi ise ebeveynlere düşer.

Oyuncak sektörünün büyümesiyle artan rekabet oyuncak çeşitliliğini de beraberinde getirdi. Çocukları için hem eğlendirici hem de faydalı oyuncaklar almak isteyen ebeveynlerin ise kafası biraz karışmış durumda. “Oyuncak seçerken nelere dikkat edilmeli?”, “Hangi yaşta hangi oyuncaklar daha uygundur?, “Alınan oyuncağın ne tür faydaları var ya da bir zararı olur mu?” gibi sorular onları doğal olarak kaygılandırıyor.

Öncelikle bilinmesi gereken; çocuklar için oyuncak asla sadece “oyuncak” değil. Oyuncaklarıyla duygusal bir bağ kurar çocuk ve onları kendinden bir parça gibi görür. Mülkiyet duygusu beslediği ilk nesnedir oyuncak. Öyle ki, oyun ve oyuncak artık terapi yöntemleri içinde bile yerini aldı. Çocuğun duygusal ve zihinsel gelişiminde hatta ilerleyen yıllarda meslek seçiminde dahi etkisi büyük. İşte bu noktada çocuğun yaşına uygun oyuncak seçimi anahtar bir rol oynuyor.

Oyuncak alırken dikkat edilmesi gereken ilk husus çocuğun yaşına uygun olup olmadığı. Yaşının altında alınmış bir oyuncak çocuğa keyif vermez ve ilgi sınırlı kalır. Yaşının üstünde alınmış bir oyuncak ise çocukta başarısızlık duygusu uyandırır ki çocuk için en kötü şeydir bu. Her iki durumda da oyuncak kısa bir süre sonra bir köşeye atılacaktır.

Diğer bir husus da oyuncaktan alınacak faydanın üst düzeyde olmasıdır. Diğer bir ifadeyle, alınan oyuncak çocuğa keyif veriyorsa, gelişimine katkı sağlıyorsa ve uzun süre ilgi alanında kalıyorsa en doğru seçimi yaptınız demektir. Bunun için ebeveynler hem çocuklarını hem de oyuncakları çok iyi tanımalıdır.

Oyuncak nasıl olmalı?

Yaratıcılığı ve hayal gücünü güçlendiren oyuncak iyi bir oyuncaktır. Yapılandırılmış yani kendi kendine hareket eden, ses çıkaran, ışık saçan oyuncaklar hayal gücüne ket vurur. Bir oyuncak ne kadar teknolojik özelliğe sahipse hayal gücüne katkısı da bir o kadar azdır

diyebiliriz. Çok basit bir arabayı çocuk ister polis ister nakliye ister satış aracı olarak hayal edebilir.

Çocuklar hazır olmayan, inşa edecekleri, birleştirecekleri, şekillendirecekleri, kesecekleri, takıp sökecekleri oyuncaklarla daha uzun süre oynar. Çünkü bu tür oyuncaklar onlara sorumluluk duygusu aşılar ve seçenek sunar; inisiyatif çocuktadır. Oyunu yöneten oyuncak değil çocuktur. Kendi çabalarıyla ortaya çıkardıkları şey onlara zafer duygusunu tattırır. Bu da bir oyuncağın verebileceği en değerli duygulardan biridir.

Oyuncak alırken dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta da fazlalık konusudur. Çocuğun gelişimine katkı sağlamayan her oyuncak “fazla”dır. İhtiyaç olmadığı hâlde aynı oyuncaktan alınması çocukta kolay elde etme duygusunu, doyumsuzluğu ve dürtüselliği tetiklemektedir.

Yaşa göre oyuncak 0–12 Ay

İlk aylarda özellikle sese duyarlı bebekler için çıngıraklar, ses çıkaran kumaşlar uygundur. Kulakları hassas olduğu için oyuncakların çok yüksek ses çıkarmaması önemlidir. Üçüncü aydan sonra görme ve dokunma duyusu güçlenen bebekler için renkli, elle kavranabilecek oyuncaklar ilgi çekicidir. Ayrıca bu dönemde bebekler nesnelerin hepsini ağız yoluyla kavramak ister. Altıncı aydan itibaren ise diş çıkarmaya başlayan çocuklar için kauçuktan ve silikondan yapılmış oyuncakların alınması gerekir. Bir yaşına doğru müzikli, sert kumaştan yapılmış, itilip çekilebilen elastik oyuncakların yanı sıra oyun kutuları, üst üste konulabilen büyük oyuncaklar ve renkli bez arabalar tercih edilebilir.

1-2 Yaş

Bu yaş aralığı, çocukların fiziksel aktivitelerinin çoğaldığı, yaratıcılıklarını ilk defa ortaya koydukları, artık diğer çocuklarla da oynamaya başladıkları, oyuncakların özellikleriyle ilgilendikleri ve taklit etme yeteneği kazandıkları bir dönemdir. Artık kendi çabalarıyla oyuncaklara yön vermek ve onlardan ses çıkarmak isterler. Oyuncak arabalar, kamyonlar, trenler, ziller, davullar, düdükler, boya kalemleri, resim kâğıtları, oyun hamuru, müzik kutusu, kısa hikâye kitapları, küpler, insan maketleri, şekil kovaları ve kova-kürek takımları bu dönem için ideal oyuncaklardır. İki-dört parçalık yapbozlar da bu dönemin sonunda kullanılabilecek oyuncaklardır.

3–5 Yaş

Artık çocuk ince kas ve dil becerilerinin, zekâ gelişiminin hızlandığı, sosyalliğin geliştiği bir dönemdedir. Anne, baba ve arkadaşların devreye daha çok girmesi gereken bir dönemdir bu. İpinden çekebileceği oyuncaklar, bebek arabaları, alışveriş arabaları, el arabaları gibi itmeçekme oyuncakları, üç tekerlekli bisiklet, tüm park oyuncakları, tahta bloklar, legolar, küpler, iç içe geçirerek şekiller üretebileceği oyuncaklar, altı ve daha fazla parçalı yapbozlar, mıknatıslı tahtalar, evcilik oyunları, sayı sayma oyuncakları, abaküs, çeşitli şekilleri yerleştirecekleri şekil oyuncakları, saçlı ve gözleri hareket eden daha gerçekçi oyuncak bebekler, hayvan oyuncakları, gerçekçi arabalar,

Alınan oyuncak çocuğa keyif veriyorsa, gelişimine katkı sağlıyorsa ve uzun süre ilgi alanında kalıyorsa en doğru seçimi yaptınız demektir.

büyük kamyonlar, küçük trenler bu döneme uygun ve ilgi çekicidir. Çevresel koşulların uygunluğuna göre kum ve su oyuncakları, yüzdürülebilen gemiler ve uçurtma da alınabilir.

6 Yaş

Canlandırma, hayali oyunların ve yaratıcılığın dorukta olduğu bir dönemdir. Üç-beş yaş oyuncaklarına ilaveten evcilik, bakkalcılık, doktorculuk oyunları ve bu döneme uygun bebekler, evcilik ve doktorculuk setleri, marangozluk aletleri, kuklalar, temizlik ve mutfak setleri, bahçe aletleri, hayvan setleri, dükkânlar çocuklar tarafından en çok tercih edilen oyun malzemeleridir. Bu dönemde çocukların top oynamak, ip atlamak, tırmanmak, yüzmek gibi bedensel hareketlerden ve açık hava oyunlarından çok hoşlanmaları nedeniyle top, ip merdiven, kızak, kayak ve paten gibi oyun malzemeleri de tercih edilebilir.

Ailelere öneriler

•Özellikle üç yaşın altındaki çocuklar için yutma, burna kaçma riski olan oyuncaklar kullanılmamalıdır.

•Mümkün olduğunca, doğal malzemelerden yapılmış oyuncaklar tercih edilmelidir.

•Elektrikli oyuncaklar yetişkin gözetiminde kullanılmalıdır.

•Gereğinden fazla oyuncak almak oyuncaklardan sağlanacak faydayı azaltır.

•Oyuncakları korumaya özen gösterin çünkü çocuk onlardan her yaşta farklı kazanımlar elde eder, farklı keyifler alır.

•En değerli oyun anne ve babayla oynanandır. Bu nedenle anne-baba ile oynanan oyunların oyuncaklardan daha önemli olduğunu unutmayın.

•Çocuklar oyuncaklarıyla duygusal bağ kurarlar, onlardan izin almadan oyuncaklarını asla atmayın ya da başkasına vermeyin.