Bilgi Mimarlık 16. Venedik Mimarlık Bienali’nde: ComputationBased_BasicDesign Studio@ BİLGİ ve CARAPACE
İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, mimarlık dünyasının önemli etkinliklerinden biri olan Venedik Mimarlık Bienali’nde... Türkiye’den bir üniversitenin ilk kez katıldığı bu uluslararası bienalde, Şebnem Yalınay Çinici’nin koordinatörlüğünde yü
İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, mimarlık dünyasının önemli etkinliklerinden biri olan Venedik Mimarlık Bienali’nde... Türkiye’den bir üniversitenin ilk kez katıldığı bu uluslararası bienalde, birinci sınıf öğrencilerinin ürettiği “Carapace” projesi sergilenecek.
Şebnem Yalınay Çinici Dünyanın önde gelen mimarlık etkinliklerinden biri olan Venedik Mimarlık Bienali, bu yıl 26 Mayıs-25 Kasım 2018 tarihleri arasında Giardini ve Arsenale bölgeleri başta olmak üzere yine kentin çeşitli noktalarına dağılmış mekanlarda düzenlenecek. Küratörlüğünü Yvonne Farrell ve Shelley McNamara’nın yaptığı bienalin “Free Space” olarak belirlenen teması, mimarlık ajandasının merkezindeki insanlık anlayışı üzerinden mekanın kalitesine, açık ve serbest olması üzerine yoğunlaşmayı hedefliyor. Bienalin, Global Art Affairs (GAA) tarafından düzenlenen “Time, Space, Existence” başlıklı paralel etkinliklerine ise, bu yıl İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Türkiye’den davet edilen ilk üniversite olarak katılıyor. 16. Venedik Mimarlık Bienali’nde, İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi olarak, birinci sınıf öğrencilerinin 1:1 ölçekte kurdukları “Carapace” adlı çalışmayla ve bölümün diğer tüm stüdyo çalışmalarını dijital bir kitapçık olarak sergileyeceğimiz QR linklerle yer alacağız1 (Resim 1).
Türkiye’den ilk kez bir üniversite, Venedik Mimarlık Bienali’nde davetli olarak yer alacak. Alternatif bir eğitim anlayışı ve müfredat yapılanması ile 2009’daki kuruluşundan itibaren Mimarlık Fakültesi olarak, hem güncel teknolojiler ve tasarımüretim entegrasyonu hem de profesyonel dünya ve uluslararası mecralarla güçlü ilişkileri hedeflemekteyiz. Öğrencilerimiz, tasarımın, yapının, binanın gerçekliğine yönelik bilgilerini eğitim ortamında birinci sınıfta prototiplerini üreterek üst sınıflarda ise tasarım stüdyolarına paralel yürütülen teknik stüdyolarda kapsamlı uygulama bilgi ve becerisi edinerek geliştirme imkanı bulmaktalar. Böyle büyük bir etkinlikte nasıl yer alabileceğimizi fakülte olarak değerlendirdiğimizde ise, birinci sınıf öğrencilerimizin 2010 yılından itibaren
ComputationBased_BasicDesign stüdyomuz kapsamında 1:1 ölçekte kendilerinin tasarlayıp kurdukları projelerden biriyle yer almaya karar verdik. Özgünlüğü, hafifliği ve bienal koşullarına uygunluğu nedeniyle 2013 yılında dokuz öğrencimiz tarafından üretilmiş olan “Carapace” projesinin uygun olacağını düşündük. Projenin bienal için hazırlığı ve tekrar üretimi için proje sahibi öğrencilerimizle beraber İç Mimarlık Bölüm Başkanı İdil Karababa, Bilge Bal, Caner Bilgin, Ertunç Hünkar hocalarımız ve üretim atölyesi sorumlumuz Rahman Çelebi ile aylar süren bir çalışma gerçekleştirdik. Projenin yanısıra bienalde, dijital olarak
hazırlanmış tüm stüdyo çalışmalarımızı anlatan broşürlerimiz, dijital kitabımız ve web linklerimizin QR kodlarıyla da yer alacağız. Bu çalışmalar, Elif Kendir Beraha ve Oğul Can Öztunç hocalarımızla beraber stüdyo koordinatörlerimiz ve öğrencilerimiz Akın Arslan, Ahmet Berk Hot, Ayça Özgün, Can Çobanoğlu’nun tasarımı.
İstanbul Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, eğitimde teorik altyapısı güçlü; tasarım, üretim ve gerçekliğin içiçe geçtiği bir anlayışı temel alıyor. Fakülte çatısı altında yer alan Mimarlık, İç Mimarlık ve Endüstri Ürünleri Tasarımı bölümlerinin ilk yıl müfredatları ortak olarak yürütülüyor. Eğitimin ilk yılında tasarım ve üretim teknolojilerini anlamak, sorgulamak, geliştirmeye yönelik altyapı kazanmak ve bu teknolojilerin yaratıcı kullanımı üzerine güçlü bir anlayış geliştirmek temelde yer alıyor. Mimarlık Bölümü, eğitiminin ikinci yılında tektonik kaliteler, malzeme nitelikleri ve yere ait özel koşulları anlayarak tasarım becerisi geliştirme; üçüncü yılında kentsel tasarım alanları, kentsel problemler ve şehir kompleksitesini tüm boyutlarıyla anlama ve ölçekler arası tasarım kapasitesini artırma; dördüncü yılında ise renovasyon, restorasyon ve dönüşüm konularına yönelik altyapı kazanma ve yapılı çevreye dair tüm olası problemleri gözeterek yaratıcı çözümler üretmeye odaklanıyor.
ComputationBased_BasicDesign @ BİLGİ
16. Venedik Mimarlık Bienalinde sergilenecek “Carapace” projesinin üretildiği birinci sınıf stüdyosu olan
ComputationBased_BasicDesign, üst-uç tasarım ve üretim teknolojilerini eğitime ilk yılından itibaren entegre etme amacında. En yakınımızda olanın doğasını anlayarak tasarlama anlayışını, güncel tasarım ve üretim teknolojileriyle biraraya getirerek eğitime ilk yıldan nasıl dahil edebiliriz sorusuyla, 2009 yılında Onur Yüce Gün ile beraber kurguladığımız stüdyo, aynı yıl BİLGİ Mimarlık’ın ilk yıl stüdyosu olarak hayata geçirildi. Başladığı 2009 yılından itibaren stüdyo, konu üzerine çalışan genç akademisyenleri ve bu konunun uygulama alanında öncü mimarları biraraya getirerek, kendi büyüme, gelişme ve yürütülüş dinamiğini de kurmaya başladı. Esnek, değişime açık ve kolektif bir yürütülüş olarak kurguladığımız bu stüdyo, 8 yıldır 1:1 ölçekte ürünler vermekte. Stüdyonun öncelikli amacı öğrencilere hesaplamalı tasarım-üretim teknolojilerini anlama, sorgulama ve yaratıcı kullanabilme altyapısı kazandırmak ve 1:1 ölçekte edinilen deneyim üzerinden gerçeklikle içiçe geçen yeni jenerasyon bir tasarım eğitimi ortamı kurmak. Stüdyonun hedefleri, ona paralel kurgulanan teknik stüdyo niteliğindeki Mimari Geometri dersi ile mümkün olabilmekte. Yazılım ortamları üzerinden kurgulanan ders, güncel teknolojilerin sağladığı olanaklarla ortaya çıkan geometrik açılımların, tasarıma farklı bir boyutta araştırma ve sorgulama alanı sunduğunu aktarmaya çalışıyor. Tasarım stüdyosu ile koordineli yürütülen geometri egzersiz ve çalışmaları, öğrencilere hem tasarım için gerekli donanım ve teknik altyapıyı kazandırıyor hem de yazılım destekli geometrik olasılıkların tasarımda nasıl yaratıcı bir zemin sunduğunu anlamalarına yardımcı olarak proje önerilerini farklı ufuklar açarak geliştirmelerine olanak veriyor.
Hesaplamalı teknolojiler, tasarıma sunulan farklı bir ortam ve araç seti olmanın ötesinde, yerleşik eğitim alışkanlıklarını ve pedagojilerini de değişime zorlayan oldukça becerikli bir tasarım mantığını da kendi içlerinde barındırmaktalar. Stüdyonun pedagojik hedefi ise malzemelerin, teknolojilerin, hatta şeylerin doğasına ve onların uzak/yakın çevrelerine dair bir farkındalık yaratmayı sağlamak. Bu farkındalığı geliştirmek amacıyla, yılsonu final projelerinde öğrencilerden çalışmak istedikleri malzemeyi kendilerinin seçmelerini öneriyoruz. Boyutu 3x4x2,5 m olan 1:1 ölçekli üretecekleri projeler için böyle bir talep, öğrencileri kente ve kentte malzeme bulabilecekleri yerleri keşfetmeye yöneltiyor ve kenti malzeme kaynakları üzerinden farklı bir şekilde deneyimlemelerine de olanak veriyor. Öğrenciler, malzeme seçimi sonrası, malzemenin davranışını -esnekliği, dirençli tarafları, kırılganlığı vs.- anlamaya yönelik açıklık geçme denemeleri ve araştırmalar yapmaya başlıyorlar. Problem, malzemeyi olmak istemediği bir forma sokmak yerine, davranışı ve doğasından elde edilen bilgi ile projeyi tasarlama ve kurma esasına dayanıyor. Form ve geometri farklı koşullarda, kendini değiştirme kapasitesine sahip esnek bir kurgu olarak ortaya konuyor. Parça-bütün ilişkisinin esas olduğu projelerde, parça bütünü, bütün de parçayı oluşturan esas kurucular. Proje, farklı boyutlarda 1:1 prototiplerin kurulmasıyla final haline doğru evriliyor. En sonda hedeflenen 3x4x2,5 m boyuttaki final kurulum için öğrenciler gruplar halinde çalışıyorlar. Tasarım ve üretime yönelik fikirleri paylaşmak, işbirliği içinde çalışmak ve belli karmaşadaki bir işi finalize edebilmek için grup çalışması hem eğitici hem de öğretici oluyor. 2010 yılından bu yana stüdyonun tüm final projeleri, akademik yıl sonunda İstanbul Bilgi Üniversitesi, Santralistanbul Kampüsü bahçesine 1:1 ölçekte kurulmakta2.
CARAPACE
2013 yılında Ece Abdioğlu, Ekin Arslan,
Ece Emanetoğlu, Deniz Eskiçırak, İdil Işıksoy, Kübra Koyuncu, Elif Özüçağlıyan, Pelin Tatlıcı ve Eylül Utkan tarafından tasarlanıp Santralistanbul’da bahçeye kurulan “Carapace”, birinci sınıf
ComputationBased_BasicDesign stüdyosu final projesi olarak üretildi (Resim 2). Malzeme, geometri ve üst-uç tasarım-üretim teknolojilerini anlayarak tasarım+üretimde yaratıcı yolların geliştirilmesi amaçlanan
proje, stüdyo problemi kapsamında gerçekleştirildi. “Carapace” projesinde, araştırma malzemesi kontrplak. Projenin ilerleyen süreçlerinde malzeme 0,5 mm’lik kayın su kontrası olarak kesinlik kazandı.
Temel amaç, yukarıda stüdyo tanımında da belirtildiği gibi seçilen malzemenin kapasitelerini anlamak ve onun en iyi davranış göstereceği alt-parça ve üst-bütün, makroform denemeleri yaparak tasarım ve kurulumunu gerçekleştirmek.
Malzemenin kendi taşıma kapasiteleri, malzemenin doğası ve bileşen mantığı sorgulanarak tasarlanan projede, projenin ulaşacağı son boyut düşünülerek parça ölçü ve geometrileri araştırıldı (Resim 3-5).
Ama temel amaç, kontrplakların düzlemsel performanslarını en etkin şekilde kullanan hafif ve özgün bir tasarım+kurulum düşüncesi geliştirmekti. Projenin faklılaşan çokgenlerden oluşan kabuğumsu geometrik çözümü hem malzeme performansını arttırmakta hem de koşullara göre değişebilen tasarım serbestiyeti kazandırmakta. Makroform içinde yükseldikçe içinde çokgen delikler oluşturulan parçalar hem strüktürü hafifletmekte hem de yağmur, kar altında performasını arttırmakta. Projeye, ayrıca farklı gölge kaliteleri de eklemektedir. Malzemeyi salt kendi olanakları dahilinde ele alan projede, detaylarda ikinci ek bir malzeme kullanılmayıp parçalar içiçe geçen bir kilitlenme sistemi ile biraraya getirildi. Tüm parçalar biraraya gelince yapı kendini kendi ağırlığıyla bu içiçe geçirme sistemi ve geometrisi ile kilitleyerek ayakta duruyor. “Carapace” ile amaç, malzemenin kendi kendine sabitlendiği bir sistem tasarlamak ve tek başına bir makro-formu ayakta tutmak. Son final halinde, 129 üçgen yüzey ve yaklaşık 700 “eklem” merkezi olarak birbirine kenetlenen, farklı yedigen, altıgen ve beşgen biçimlerden oluşmakta. Öğrencilerimizin 2013 yılında “Carapace” olarak adlandırdıkları bu projenin ismi kabuksu hayvanlardan geliyor. Kaplumbağa, yengeç gibi hayvanların üstünde onları koruyan kabuğa verilen bu ismi, projelerini sonradan kaplumbağa kabuğuna çok benzettikleri için seçmişler. Yani aslında bir şeylerden esinlenerek onun gibi yapmaya çalıştıkları için değil; yaptıklarına sonradan bakınca akraba olduğunu düşündükleri kabuklularla benzerliğinden dolayı. 16. Venedik Bienali için biraz büyüterek tekrar ürettiğimiz “Carapace” ve dijital stüdyolar kitapçığımız ile web sayfalarımıza erişimi sağlayacak QR linklerimizin standı, 26 Mayıs-25 Kasım 2018 tarihleri arasında Giardini bölgesi girişine yakın Marinaressa Gardens’da
sergileniyor olacak (Resim 6-8). Marinaressa Gardens’da ayrıca; University of Cincinnati, The National Pavilion of Pakistan, ANTIDOTE ART AND DESIGN, Groupwork + Amin Taha ve Atelier Romeo, Meyer Architects, Hamasaka Wataru, Beatriz Gerenstein ve Daniel Libeskind’in de bienal çalışmaları yer almakta.