'Sampling hırsızlık değildir'
Türkiye'de rap müziğinde öne çıkan isimler hep Mc'ler oldu. Ancak, rap müzik popülerleştikçe prodüktörler de kendi isimlerini duyuruyor. Bunlardan biri de Baykan Barlas. Kendisi uzun zamandır yurt içi hem de yurt dışında prodüktörlük yapıyor. İşin mutfağındaki isimle, hip-hop ve rap üzerine konuştuk.
❏ Sound oluşturmak neden önemli?
Bir müzisyen olarak karakteristik sound'unuzu oluşturmanız sizi diğer müzisyenlerden ayıran bir unsur olacaktır. Ancak bu yolla özgün olmanız mümkündür.
❏ Yurt dışına açılabilen prodüktörlerimiz oldukça az. Bunu başarmanın püf noktası ne?
Bir önceki soru aslında bunun da cevabı. Karakteristik bir sound oluşturmak, özgün olmak. Özellikle Amerikan endüstrisine iş yapmak istiyorsanız bu en büyük gereklilik. ‘Type beat' üzerine kurulu bir kariyeriniz varsa muhtemelen tercih edilmeyeceksiniz. Çünkü ulaşacağınız sanatçılar taklit ettiklerinizle iletişim halinde olacak. Yani o sound'da bir beat'e ihtiyacı varsa orijinalini tercih edecektir. Özgün olursanız sanatçının elinin altında olmayan bir şey sunabilir ve işlerinize olan ilgiyi arttırabilirsiniz.
❏ Rap'in popülerleşmesiyle birlikte üreticiler de arttı. Siz bu rekabete nasıl bakıyorsunuz?
Belli görgü ve etik kuralları içerisindeki adil rekabet oldukça keyifli bir şey. Dinleyiciler için de geniş bir skala olması bence değerli.
❏ Prodüktörler neden genelde geri planda kalıyor?
Bu aslında Türk toplumunun genel tüketici profili ile ilgili kültürel bir durum. Dinleyiciler vitrine baktığında Mc'yi görüyor. İşin arka planındaki ekibe bakma ihtiyacı hissetmiyor. Örneğin ABD'DE Swizz Beatz, DJ Khaled, DJ Premier, Metroboomin ve daha nice prodüktörün de en az mc'ler kadar popüler kültür ikonuna dönüştüğünü gözlemleyebiliriz. Zamanla Türk dinleyicilerin de bu kültürü benimseyeceğini inanıyorum.
❏ Endüstriyelleşme ve dijital marketler hakkında ne düşünüyorsunuz?
Maalesef Türk rap'inin endüstriyelleşmesi 20 sene gecikmeli oldu. Bunda büyük oranda sorumlular 90'ların sonu ve 2000'li yılların başındaki Unkapanı yapımcıları. Bir de maddi imkanları varken bir şeyleri değiştirmek yerine farklı reaksiyonlar gösteren rap müzik sanatçıları diyebilirim. Yani o yıllardaki yapımcılar tamamen pop dinleyicisine yönelik işler istiyor ve sanatçıyı üretim bazında kısıtlıyordu. Diğer taraftan da ağır şartlar içeren sözleşmelerle bu sanatçıların geleceğine de ambargo koyuyordu. Bu, müziğimizi uzun süre yer altına itti. Bir şekilde başarı elde edip sıyrılabilen çok az sayıdaki müzisyense bu durumu değiştirmek için bir adım atmadı. Veya rekabetsiz bir ortamın kendileri için en iyisi olduklarını düşündüler sanırım. Şirketleşme yönüne gittiklerinde de Unkapanı yapımcılarından daha gaddar davrandılar maalesef. Abluka Alarm ve Derin Darbe grupları verebileceğim en iyi örnekler olur. Günümüzdeyse dijital marketler hem korsanı hem de bu tekeli bitirerek bağımsız müziğe ışık oldu ama yine de her şey o kadar da iyi değil. Bazı streaming servislerinden ve trend listelerini hazırlayan kişilerden yana çoğumuzun şikayetleri var. Trend listelerinin tarafsız olmaması ve PR manipülasyonu belirgin olarak gözlemlenebilir.
❏ Global olarak hip-hop kültürünün geldiği noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz? Türkiye'de ne durumda?
Global olarak en az 20 yıldır ana akıma hakim olan kültür bizim kültürümüz. Bir taraftan sevindiğim bir durum. Ancak popülerleşen her şeyin yozlaşması da üzücü ama olağan sonuç. hip-hop kültürüyle duygusal bağı olmayan kişiler de ticari amaçlar ya da popülarite için bu kültürün çatısında üretim yapıyor. Maalesef tüketicilerden de talep görüyorlar. Örneğin ülkemizdeki bir çok sosyal medya fenomeni hip-hop kültürünü yaşamamalarına rağmen rap müzik kariyerlerine başladılar. Maalesef gerçek rap müzisyenlerinden daha çok onları duyuyoruz. Ya da sadece 2020 yılı içinde gelecek 3 tane Türkçe rap temalı film duyuruldu, çünkü bunu gelir kapısı olarak görmeye başladılar. Bunlar olağan şeyler ama hip-hop'ın gerçek temsilcilerinin önüne geçmelerinden rahatsızım.
❏ Sample ve loop nedir? Neden bu kadar tartışma konusu oluyorlar?
Sampling, rap müziğin özünde olan bir tekniktir. Başka bir parçadan kesilen melodiler kullanarak yeni bir eser ortaya çıkartmak, baştan yorumlamak diyebilirim. Hırsızlık değildir, bir müzik üretim tekniğidir. Rap müzik dışında da bir çok örneğini görebiliriz. Ancak bir sample'ı eser sahibinin haberi ve izni olmadan kullanmak sakıncalı bir durumdur. Eser sahibinin hukuki yollara başvurması da olağan sonuçtur. Loop ise pratik olarak parçanızda kullanmanız için üretilmiş hazır melodi veya hazır davul dizimleridir. Loop kullanmak legal olarak bir sorun teşkil etmez ama büyük prodüktörlerin kullandığını pek görmeyiz. Bütün beat'inizi sadece loop'lardan oluşturduysanız bunun tartışma konusu olması normaldir.
❏ Çalışmaktan en çok keyif aldığınız kişiler kim?
Açıkçası teknolojinin getirdiği nadir dezavantajlardan biri bu noktada devreye giriyor. Eskiden müzik yapmak için stüdyoya birlikte girilirdi. Şimdiyse sanatçılar çoğu zaman e-postayla iletişimi tercih ediyor. Ben hâlâ birlikte fikir yürütmenin daha sağlıklı olduğunu düşünüyorum. Bu şekilde çalışabildiğim isimler arasında Fuat Ergin, Sayedar ve Tepki'yi sayabilirim.
❏ Son olarak gelecek planlarınızı ve genç prodüktör adaylarına tavsiyelerinizi alabilir miyiz?
Bu sene birçok MC arkadaşımın bana eşlik edeceği bir solo albümüm kesin olarak gelecek. Yurt dışına yönelik iki proje daha üzerinde çalışıyorum ama henüz süre vermek için erken. Tüm gelirlerini sokak çocuklarına bağışlayacağımız, onların yaşamını anlatan bir belgeselin müzik direktörlüğünü ve soundtrack albümünü yapıyorum. O da bu sene içerisinde vizyona girecek. Kendilerini geliştirmek adına analiz ederek müzik dinlemelerini, farklı türlerde müzik dinlemelerini ve müzik eğitimi üzerine çalışmalarını önerebilirim.