Nick Cave’in anımsattıkları
Nick Cave’den hayatının şu döneminde kimse Türkiye için bir sürpriz beklemiyordu aslında. Böyle bir zamanda gelmesi başlı başında bir sürprizdi. Fakat herhalde tüm bu sürprizlerin arasında en büyük sürprizi aslında seyircinin yaptığını söylersek pek de hata etmiş olmayız. Çünkü ilk kez pozitif anlamda Nick Cave’i kendi kültürel bağlamı içinde anlayan, olgun, kalabalık bir dinleyicisinin bulunduğu tescillenmiş oldu binlerce insanın şahitliğinde. Bu, Türkiye açısından başlı başına bir sürpriz ve bugüne kadar alıştığımız biçimde “her şeyin bir Türkiye ya da Orta Doğu versiyonu” olduğu yolundaki önerme ile büsbütün zıt. Bu benim için de ayrıca çok şaşırtıcı. İster benim de içinde bulunduğum ’90’ların dünyasında Nick Cave’i dinleyen ve sırf dinlediği için uzaktan da olsa birbirini tanıyan İstanbul’un küçük alternatif müzik ortamında; isterse de ’90’lı yıllarda onun müziği ile tanışan üniversite kampüslerinin, kendisinden yaptığı müziğin Anglosakson ülkelerindeki anlamından çok daha başka değerler yükleyen dinleyicisi yoktu o gece. Bu bağlamda seyircinin karakteri ve olgunluğu 2000’li yıllardaki ilk Türkiye konserinden oldukça farklıydı. Türkiye’nin saat sisteminin kalıcı olarak değiştiği, parlamenter rejimin ve yönetimsellik biçiminin büyük değişimler gösterdiği ve ülkenin bariz bir biçimde içe kapandığı böyle bir dönemde Cave’i daha önceki yılların aksine kendi dünyasının içinden değil onun geldiği dünyanın değerleri içinden tanıyan özel bir dinleyicisi olduğuna şahit olmuş vaziyetteyiz çünkü. Herhalde konserin en büyük bıraktığı hatırlatma ve sürpriz buydu Türkiye için. Bu aslında yeni tür bir insan malzemesi imal etmenin kimi “Türkiyeler” açısından zorluğunu da göstermekte.
TÜRKİYE KONSERİNDE PROGRAMINI DEĞİŞTİRDİ
İçe kapalı ve kendi gündemini yaratmaya çalışan ülkeler arasına girmiş bulunan Türkiye için kentli insan topluluklarının buna hazır bulunmadığının sosyolojik bir örneği olarak okumak mümkün bu durumu, başka birçok benzer gelişmenin dışında. Cave istemeden de olsa Türkiye’deki şehirli ve elit olmayan hiç de azımsanamayacak içe kapanmaya hazır durumda bulunmayan büyük bir nüfusun bir kısmını topladı o gece konserinde. Yunanistan ve İsrail de dahil olmak üzere çaldığı şarkılar arasından Metallica’nın cover olarak yeniden kaydettiği Loverman yerine onun ’80’li yıllardaki dönemlerinden kalan, başyapıtı olan Mercy Seat’i seyircilerin isteği üzerine çalıp konser programını değiştirdiği tek Ortadoğu ülkesi oldu çünkü Türkiye. Eğer konsere gitmemiş olsaydım, bu dinleyiciye inanmakta güçlük çekebilirdim. ’93 yılında onun müziğinin henüz yeni tanınmaya başladığı dönemlerde Let Lovein’in çıktığı gün İMÇ’DE 4 bin adet basılıp yarısının iki ay içinde geri iade edildiği zamanları hatırlıyorum. Daha sonra onun üniversite kampüsleri ile tanışmasını da… Türkiye’de entelektüel dinleyiciler tarafından geniş yığınlarca dinlendiğini de. Ancak bu iki evre’nin hiçbiri onu kendi tarihi içinde değerlendirebilecek Anglosakson ülkelerinde olduğu gibi kendi scene’i içinde anlamlandırabilecek geniş kalabalıklar ortaya çıkarmadı 2000’li yıllar boyunca.1
İNSANLAR GÜVENÇ DUYGUSUYLA AYRILDI
Bu konser ise niteliksel olarak oldukça önemli, niceliksel olarak küçük bir toplumsal olay olmuş oldu, tarihi momentumun hassasiyeti ile birlikte. Bir gün sonraki Shakira konserinin ise beklenen ilgiyi görmeyişini tesadüfen duymam da ironik üstüne üstlük! Dolayısıyla konserden büyük bir güvenç duygusuyla ayrıldı insanlar. Birbirlerine karşı. Türkiye’nin OHAL durumu yüzünden uzun zamandır çoğu konserin yapılamıyor olmasının yanı sıra2, Nick Cave’in gelmeyi seçmiş olması. Doğrusu bir çocuğunu oynarken uçuruma düşmesiyle yakın zamanda kaybeden Cave’den böyle bir konser beklemiyordum fakat ben daha çok böyle bir izleyici beklemiyordum. Zira ’90’lı yılların sonunda geniş sayılabilecek kitlelerce dinlenmeye başlanmasından itibaren olan biten, onu bu tarihlerin öncesinde tanıyıp dinlemiş ve kimi saz arkadaşlarıyla tanışmaya imkan bulmuş benim için şok edici ve umut vericiydi. Giderken heyecansız, çıkarken ise bir o kadar umut dolu ve güvençle çıktım konserden… Hem de en olmadık zamanda!
DİPNOT
Herhangi bir Batılı müzik kültürünün Türkiye’de anlam ve değerler bağlamları açısından farklılaşmasının örneği olarak bk. İstanbul’da Rock Hayatı. Sosyolojik Bir bakış. Ali Akay, Derya Fırat, Mehmet Kutukhan, Pınar Göktürk. Bağlam Yayınları. 1995.
Türkiye’de Müzik Sustu. Beril Köseoğlu. Gazete Duvar. 2017.
www.cnbnc.com. Reuters. 15 Temmuz 2018. Trump, sonradan düşman yerine ya da hasım yerine rekabetçi olarak düzeltme yaptı sözlerine.