İmar ‘barışı’ ile çözüme kavuşacak mıyız?
İmar barışı, kamuoyunun genel tabiriyle imar affı 6 Haziran 2018 tarih ve 30443 sayılı resmi gazetede yayımlanan Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ait “Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar” başlıklı tebliğle yürürlüğe girmiştir. İlk başvuruların e-devlet üzerinden yapıldığı imar ‘barışı’nın çoğunlukla 1950-2000 yılları arasındaki yapılaşmadan kaynaklanan sorunlardan oluştuğu, imara aykırı yapıların 13 milyon bağımsız birime tekabül ettiği ve bugüne kadar 2.5 milyonu aşan müracaatlarda 650 milyon lira bedelin toplandığı Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca açıklandı. Yetki alanı itibari ile sendikamızın iş kollarını yakından ilgilendiren imar ‘barışı’ uygulamasının bir ayı geçkin süresi içerisindeki başvurularından gözlemlediğimiz tespitleri paylaşarak kamuoyu oluşturulması ve yurttaşların yanlış yönlendirilmelerinin engellenmesi başlıca amaçlanmaktadır.
Erzurum ilinde imar ‘barışı’ için başvuru yapanların, kurumlara yansıyan durumlarına baktığımızda, başvurulardaki taleplerin 1950-2000 yılları arasındaki yapılardan ziyade son on beş yılda yapılan yapılar üzerinde yoğunlaştığını görmekteyiz. Bu taleplerin içeriği genel olarak mülkiyete dayalı olurken, imar ‘barışı’, mülkiyetten ziyade Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen ‘yapı kayıt belgesi’ ile, elektrik, su vb abonelikler, kaçak durumdaki yapıların para cezalarını vs. kapsayan bir etkisi olmaktadır. Oysaki Erzurum öznelinde, binalarda ortak kullanım alanı olarak bulunan bodrum dairelerinin, bina karar defterleri üzerinden satışının yapılması ile oluşan mülkiyet sorunu, ayrıca arsa malik sorunu çözülmeyip, iskân, ruhsat alınmadan yapılan binalarda oturanların tapu alamaması ile yaşanan mülkiyet soruları ağırlık kazanmaktadır. Bodrum dairesi sorununda hem talepten ötürü devlet harç tutarını yurttaşlardan tahsil edip bodrum kata yapı kayıt numarası vererek sorunu çözmeye çalışırken yeni sorunlara meydan verdiğinden belki de bihaberdir. Kat maliklerinin ortak rızası, proje değişikliği ve belli giderlerin karşılanması hususlarında anlaşmazlıklar imar barışı kapsamında en sık karşılaşılan sorun olduğu görülmüştür.
Bunun yanı sıra kaçak yapı yaparak vatandaşları mağdur edenlerin imar ‘barışını’ fırsat bilerek ‘tapu vereceğiz’ adı altında yirmi beş bin lirayı bulan miktarlar istediği yurttaşlarca tarafımıza defalarca iletilmiştir. Ekim ayının sonuna kadar devam edecek imar ‘barışı’ başvurularının sonunda, her başvuruyu harç almaya dönüştüren sistem neticesinde daha karmaşık bir hale dönüşeceğini gözlemlemekteyiz.
Gayrimenkul alanı, kendi içerisinde her bölgeye ve mahalleye göre değişken sorunlar ve koşullar içerir. Bu sorunları “On üç milyon bağımsız bölümlü taşınmaz ile barışıyoruz” sloganı ile verilen bir ‘yapı kayıt belgesinin’ çözmesi mümkün görünmemektedir. İmar ‘barışının’ gelecek zamanda daha karmaşık ve çözümsüz bir hal almasını önlemek için, bu uygulamanın katılımcı bir anlayışla, akademi başta olmak üzere TMMOB, sendikalar, ilgili diğer sivil toplum örgütleri, vatandaşlar ve kamu kurumlarının ortaklaşa çalışması, teknik, hukuki ve sosyolojik açıdan derinlemesine bir ele alış ile irdelemesinin yanı sıra sorunu devletin hazinesine katacağı bir gelir aracı olarak değil, çözümü üzerine yoğunlaşması ile düzeltebilecektir.