BİSAM: İşsizlik fonu amacı dışında kullanılmasın!
Dısk/birleşik Metal-ış Sendikası Araştırma Merkezi paylaştığı raporla işsizlik fonunun işlev ve amacındaki dönüşümü ve etkilerini ortaya koydu. Rapor’da şu maddeler yer aldı: Q 2008 yılında işsizlik sigortasının amacı yapılan değişiklikle, “sigortalılara işsiz kalmaları halinde” ibaresi yasadan çıkartıldı. İşsizler, işsizler için kurulan fonun amacından çıkartıldı. Böylece fonun kuruluş amacı dışında kullanımının yolu açıldı.
Q Fonun prim gelirleri Türkiye İş Kurumu’na aktarılmaya başlandı, kurum personel maaşlarını bile işsizlik fonundan ödedi
Q Fonun gelirleri azaltıldı, teşvik konusu haline geldi. 2015 yılında ek madde 4 ile çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle yüzde 1’e düşürüldü.
Q Fonun giderleri çeşitlendi. Fon işsize değil, siyasal iktidara ve sermayeye can simidi oldu. Soma’da kaybedilen 301 can için ödemeler, ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeye yönelik yatırımlar, doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği, stajyerlerin masrafları, işverenin sigorta primi, sınav parası, kamu kurumlarında çalıştırılan “işsizin” parası, krizde üretimi duran işyerinde işçinin maaşı, işsizin fonundan ödendi.
Q İşverenlere teşvik amaçlı kullanılması sağlandı. İşbaşı eğitimi adı altında işsizler, “bir işçi sizden bir işçi bizden” denilerek, işverenlere ödemeleri işsizlik fonundan ödenmek üzere” haftalık 45 saatlik çalışma karşılığında sunuldu.
Q Fon gelirleri vergi kapsamına alındı. Yasanın ilk halinde “Bu fon bütçe kapsamı dışında olup, gelirlerinden hiç bir şekilde kesinti yapılamaz ve genel bütçeye gelir kaydedilemez” denilirken, 2012’de yapılan değşiklikle “gelirlerinden” ibaresinden sonra gelmek üzere “vergi kesintileri hariç” ibaresi eklenmiştir.
Q Fonun kaynakları hazineye aktarıldı. 5763 sayılı kanunun 19. maddesi ile 4447 sayılı kanuna geçici 6. madde eklendi. Madde fonun nema gelirlerinin hazine hesabına aktarılmasına olanak sağladı.
Q İşçi sendikalarının ağırlığı azaltıldı, inisiyatif Cumhurbaşkanına bırakıldı. Kanunda fon, işçi konfederasyonu temsilcisinin de olduğu 4 kişilik yönetim kurulundan oluşurken 2003 yılında fonun idaresi önce Türkiye İş Kurumuna sonra Cumhurbaşkanına bağlandı.
Q Fon yanlış yatırım tercihleri ile zarara uğratıldı. Fon 2015 yılından ağustos 2018’e yurt İçi ÜFE karşısında reel olarak yüzde 21 değer kaybetti. Yanlış yatırım tercihlerinin faturası işsizlik fonuna çıktı.
Raporda, “Kriz dönemlerinde işsizlik hızlı bir artış kaydetmektedir. Bu fon işsiz kalan işçilerin zor günlerinde gelirsiz kalmamaları için oluşturulmuş bir fondur. Fonun bu biçimde kullanımı kabul edilemez. Bu nedenle; işsizlik sigortasının amacı dışında kullanılmasına derhal son verilmelidir. Aktif işgücü programları fondan değil Türkiye İş Kurumu bütçesinden karşılanmalıdır. İşsizlik ödeneğinden faydalanma koşulları kolaylaştırılmalı, ödeme süreleri ve miktarları artırılmalı, fondan yararlanan kişi sayısının ilk etapta en az 4 kata yükseltilmesi hedeflenmelidir. İşsizlik fonu gelirlerinden vergi alınması uygulamasına son verilmelidir. Kurumun yanlış yatırım tercihleri nedeniyle uğradığı zarar hazine tarafından karşılanmalıdır. Fon bütçesinden işverenlere yapılan teşvik ve desteklere son verilmelidir. Fonun yönetimi işçilerin doğrudan seçtiği temsilcilere bırakılmalıdır” talepleri yer aldı. (İŞÇİ SENDİKA SERVİSİ)