Emeklilikte yaşa ve AKP’YE takılan kadınlar

Türkiye’de bugün 50'li yaşlarda birçok kadının sigorta girişi 30’lu 40’lı yaşlara denk geliyor. Bu kadınlar emeklilik için gereken yaşı doldursa bile primleri eksik olduğu için emekli olamıyor. Acilen bir düzenleme gerekli.

Meclisin açılmasıyla birlikte, emeklilikte yaşa takılanların sorunları ve talepleri de yeniden gündeme geldi. Mecliste görüşülmeyi bekleyen teklifler var ama emeklilikte yaşa takılanlar sorunu şimdilik iktidarın gündeminde yok. Oysa Türkiye’de kadınlar emeklilikte hem yaşa hem prime takılıyorlar. Primini doldurduğu halde yaşı gelemediği için emekli olamayan kadınların yanı sıra yaşını doldurduğu halde primi eksik olduğu için emekliliğe hak kazanamayan milyonlarca kadın var.

EMEKLİLİKTE YAŞA TAKILANLAR KİMLER?

DSP-MHP-ANAP iktidarı 1999’da emeklilik koşullarını değiştirdi. Bu değişiklikten önce primini ve sigortalılık süresini dolduranlar emekli olabiliyordu. Yaş şartı yoktu.

8 Eylül 1999 tarihinden önce işçiler bakımından emeklilik koşulları erkeklerde 25 yıl sigortalılık ve 5 bin gün prim; kadınlarda ise 20 yıl sigortalılık ve 5 bin 000 gün primdi. Bu koşulları yerine getirenler, herhangi bir yaşta emekli olabiliyordu.

Ancak DSP-MHP-ANAP iktidarı, bu kuralda değişikliğe giderek yaş şartı getirdi ve prim gün sayısını da kademeli olarak artırdı. 2006 yılında ise AKP iktidarı, emeklilikte hem prim hem yaş şartını daha da yükseltti.

İlk sigorta girişi 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan kadın işçiler, bu değişiklikler olmasaydı 20 yıl sigortalılık ve 5 bin gün primle emekli olabilecekti. Sigorta girişinde 18 yaş dikkate alındığı için en az 38 yaşını doldurmuş olup 20 yıl ve 5 bin gün şartını yerine getirenler emekli aylığı alabilecekti. Ancak artık bu durumda olan kadınlar için emeklilik yaşı 40 ila 56 yaş arasında, prim gün sayısı ise 5 bin ila 5.975 gün arasında değişiyor. Sigorta giriş tarihi ne kadar geç ise emeklilik yaşı ve prim şartı da o kadar yükseliyor.

Emeklilik için yaş şartı getirilmesi nedeniyle hem primini hem sigortalılık süresini doldurmuş olan çok sayıda yurttaş henüz emeklilik yaşı gelmediği için emekli olamıyor. Sgk’nın 2016 yılı istatistiklerine göre 38 yaşını doldurmuş, 56 yaşını doldurmamış 1.422.426 kadın işçi var. Bu nedenle yaklaşık 1,5 milyon kadın işçi emeklilikte yaşa takılma potansiyelini taşıyor. Bu kadınların önemli bir kısmı primini ve 20 yıl sigortalılığını doldurmuş durumda. Ancak henüz yaşları dolmadığı için emekli olamıyorlar. Bu durumda en az 500 bin ila 750 bin arasında kadın işçi olduğu tahmin ediliyor. Erkeklerde de dâhil edildiğinde toplam sayı 2 milyonu geçiyor.

DEFALARCA TEKLİF VERİLDİ, AKP’YE TAKILDI

Emeklilikte yaşa takılanların sayısı arttıkça, bu konuda bir düzenleme yapılarak sorunun çözülmesi yönündeki baskı da artıyor. Bugüne kadar muhalefet partileri defalarca yasa teklifi verdi ancak bu yasa teklifleri AKP’YE takıldı ve yasalaşmadı.

Bugün de benzer bir durumla karşı karşıyayız. En son CHP Uşak Milletvekili Özkan Yalım, CHP İstanbul Milletvekili Gürsel Tekin, CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, MHP İstanbul Milletvekili Arzu Erdem ve İyi Parti Muğla Milletvekili Metin Ergün konuyla ilgili Meclise yasa teklifleri sundu. HDP Grup Başkanvekili Ayhan Bilgen, emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili yasa teklifi kimden gelirse gelsin destekleyeceklerini söyledi; HDP İstanbul Milletvekili Garo Paylan’ın da önümüzdeki günlerde bir yasa teklifi vermesi bekleniyor.

Sözün özü AKP dışındaki tüm partiler, 9 Eylül 1999 öncesi sigorta girişli olup emeklilikte yaşa takılanlar için yaş şartının kaldırılmasını destekliyor.

AKP: ‘GÜNDEMİMİZDE YOK’

Ancak AKP iktidara geldiği günden beri sorunu çözecek bir düzenlemeye karşı çıkıyor. Son olarak 11 Eylül 2018 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, kabine toplantısının ardından emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili gazetecilerin soruları üzerine şunları söyledi:

“Bu konu bugün gündeme gelmedi. Bugünkü kabine toplantısında. Şu anda hükümetin gündeminde de bu konu yok. Teklif geldiğinde bir bakılır nedir, ne değildir diye ama bunun maliyeye üreteceği maliyeti de dikkate almak durumundayız. Bugün bu konu gündeme gelmedi, yarın da bu gündemimizde yok.”

Öte yandan AKP, 2019 yılı sosyal güvenlik bütçesinden 10,1 milyar TL kesintiye gideceğini açıkladı. Sosyal güvenlik bütçesi artmak bir yana daraltılırken, yaklaşık 2 milyon kişiye emekli aylığı bağlanmasına yol açabilecek bir düzenlemeye Akp’nin yanaşması pek de mümkün gözükmüyor.

Konu Mecliste yeniden gündeme gelecek. Bugünkü milletvekili dağılımına göre AKP karşı çıksa bile CHP, MHP, İyi Parti ve HDP destek verdiği takdirde teklifin Meclisten geçmesi mümkün. Ancak bunun için AKP ile seçim ittifakı yapan, hemen hemen her konuda AKP ile birlikte hareket eden Mhp’nin tam destek vermesi gerekiyor.

Altını çizerek belirteyim. Umarım AKP dışındaki partiler bu konuda ortak bir duruş sergiler ve AKP’YE rağmen bu sorunun çözülmesini sağlar. Ancak yukarıda belirttiğim gibi bunun olabilmesi için Mhp’nin AKP ile arasının açılmasını göze alması gerekiyor.

MHP SORUMLULUĞU ÜZERİNDEN ATAMAZ

Yeri gelmişken söyleyeyim. Bugün emeklilikte yaşa takılanların kurtarıcılığına soyunan MHP ve MHP içinden çıkan İyi Parti, bu konu üzerinden siyasi prim toplamaya kalkmasın! Çünkü bizatihi bu sorunun üç sorumlusundan biridir MHP. Eğer MHP 1999’ta yaş şartını değiştiren kanunu desteklemese, bugün bu sorun olmayacaktı.