‘Zorunlu madencilerin’ hikayeleri

ZONGULDAK’TA kömür ocaklarında, 1940 yılında çıkarılan mükellefiyet kanunu kapsamında zorunlu çalışanların hikayelerini, Emekli Maden Mühendisi Ekrem Murat Zaman, ‘Zonguldak, insan, mekan ve zaman’ isimli kitapta topladı.

Çaycuma ilçesine bağlı Kadıoğlu köyünde yaşayan 8 çocuk babası Adil İncegül, 1944 yılında, 18 yaşındayken Asma Kömür İşletmesi’nde işbaşı yaptırıldığını söyledi. Köyden gruplar halinde trenle ocağa gittiklerini, treni kaçırdıklarında saatlerce yürüyerek ocağa gitmek zorunda kaldıklarını anlatan İncegül, şöyle dedi: “Mükellefiyet döneminde 17 yaşını bitirdiğimde ocağa yazıldım. Gelen trene artık pislik içinde binebilirsen binersin. Kaçırırsan yürüyerek ocağa giderdin. Gitmiyorum diye hiç kimse aklından geçiremezdi. Kaçarsan aç kalırdın. Başka işte çalışamazdın. Yakalandığında ocağa sokarlardı. Yoksulluk da vardı. Eğer dürüst çalışırsan 90 kuruşa çıkardı. 2 yıl sonra 1 lira yevmiyesi olurdu. Bazen mükellef kalksın ben çalışmam derdi işçiler. İkinci ayda mecbur yine ocağa giderdi. Para yok ki ne yapacak. Alman harbi nedeniyle mükellef olmuştu. Alman harbi sonrasında çalışmaya devam ettik.”

Adil İncegül, 1952 yılında kardeşi Yakup İncegül’ün göçükte kalarak hayatını kaybettiğini söyledi. İncegül, “Ocaklarda toplam 14 yıl çalıştıktan sonra bıraktım. Sonra inşaat işçiliği yaptım. Bırakmasam belki de bu yaşa gelemezdim. Ya göçükte kalırdık ya da hastalıktan ölürdük. Madenci bütün arkadaşlarım öldü, bir ben kaldım” dedi. (Zonguldak/dha)