‘Karar ulaştığı andan itibaren tahliye edilmeli’
AİHM’IN HDP Eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’a ilişkin kararını değerlendiren, Venedik Komisyonu eski üyesi Doç. Dr. Öykü Didem Aydın, kararın uygulanmamasının Anayasa’ya da aykırı olacağını söyledi. Aydın, “AİHM kararı ceza mahkemesine ulaştırıldığı andan itibaren salıverilmesi gerekir” dedi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın siyasi nedenlerle tutuklandığı yönünde Türkiye’yi mahkum ettiği karar ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Bizi bağlamaz” açıklaması tartışmalara neden oldu. Birçok hukukçu Türkiye’nin kendi Anayasası ve taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin kararı uygulama zorunluluğu getirdiğini vurguluyor.
MADDENİN ADI BİLE ‘BAĞLAYICI’
Cumhurbaşkanı Erdoğan “Karar bizi bağlamaz” dese de Türkiye’nin kabul ettiği Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 46. Maddesi’nin adı bile “Kararın bağlayıcılığı ve infazı” şeklinde. Söz konusu maddenin ilk cümlesinde “Yüksek Sözleşmeci Taraflar, taraf oldukları davalarda Mahkeme’nin verdiği kesinleşmiş kararlara uymayı taahhüt ederler” deniyor. Öte yandan Türkiye’nin savunma yaptığı AİHM kararını uygulamama bir hakkının olmadığı belirtiliyor.
ANAYASA’YA GÖRE ULUSLARARASI SÖZLEŞMEYE BAKILIR
Örneğin Anayasa’nın 90. maddesine göre de “Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.”
TÜRKİYE KURUCU ÜYE
Konuya ilişkin sorularımızı yanıtlayan Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu eski üyesi, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Doç. Dr. Öykü Didem Aydın Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nin kurucu üyesi olduğunu söyledi. AİHM kararlarının Türkiye’yi bağladığını belirten Aydın, bunun Anayasa’nın 90. maddesinde de yer aldığını dile getirdi. İnsan Hakları Sözleşmesi’nde imzalanan bir şeyin uyarlanarak yasaya konulduğunda ihlal edilemeyeceğini ifade eden Aydın, “AİHM’IN bireysel başvuru sistemini tanımışız. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 46. maddesine göre bağlayıcılığı var” dedi.
‘KARARIN UYGULANACAĞINI DÜŞÜNÜYORUM’
Ayrıca Türkiye’nin OHAL döneminde izlemeye alındığını hatırlatan Aydın, “Şimdi OHAL kalktı. Bu uluslararası hukukun içinde bulunan iç hukukumuzun parçası olan bir şey. Bunun uygulanmaması iç hukukumuzda Anayasa’ya aykırılık anlamına gelir. Yine Avrupa Konseyi’nin uygulayabileceği bazı değerlendirmeler olabilir. Ancak ben Türkiye’nin bu kararı uygulayacağını düşünüyorum. Bunu Türkiye’nin uygulamadığını söylemek için erken. AİHM kararı ceza mahkemesine ulaştırıldığı andan itibaren salıvermesi gerekir. Ben salıverileceğine inanıyorum. Mahkemenin kararını beklemek lazım. Neticede Demirtaş’ın salınıp salınmayacağı konusunda da karar mahkemelerin. AİHM de Demirtaş’ı yargılayan da mahkeme. Mahkeme salmazsa AİHM kararı uygulanmıyor diye Anayasa Mahkemesi’ne yeniden gidilebilir. AİHM’NIN kararının uygulanması için iç hukuk yolları ortaya çıkar. Bu doğrudan uygulanması gereken bir karar” diye konuştu.