ŞAM, ARAPLARLA İLİŞKİLERİNİ YENİDEN KURMA YOLUNDA

DAHA önce 22 Ekim’de Evrensel’de yayınlanan makalemde Ortadoğu’nun siyasi haritasının geleceği noktasında bazı saptamalarda bulunmuştum. Gelişmelerin, Suriye hükümeti ile diplomatik ilişkilerin yeniden canlandırılmasına doğru ilerlediğini tespit etmiştim. Suriye’nin aynı zamanda 2012’de kaybettiği Arap Birliğindeki koltuğunu yeniden alacağı öngörüsünde bulunmuştum.

Bugün Arap delegasyonları Şam’a açıkça ve aleni bir şekilde akın etmeye başladı. Süreç, Şam’ı ziyaret eden Ürdün Parlamentosu heyetiyle başladı. Heyet ticaret, sanayi ve hizmet faaliyetleri alanında ilişkileri kapsayacak birkaç gün süren bir ziyaret gerçekleştirdi.

ŞAM’DA ÜRDÜN PARLAMENTOSU HEYETİ

Ziyaretten önce Ürdün haber ajansı Petra, milletvekili içeren üst düzey Ürdün heyetinin iki ülke arasındaki “parlamenter işbirliğini güçlendirmeyi tartışacaklarını” bildirmişti. Ürdün’ün “Amman” sitesinin ziyaretten önce belirttiği gibi, heyet Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, hükümet başkanları ve Halk Meclisi ile görüştü. Suriye-ürdün ilişkileri, iki tarafın anlaşmaya varmasıyla Şam’ın Dera’yı herhangi bir çatışma olmadan almasından sonra gelişti. Şam’ın iki ülkeyi birbirine bağlayan “Nasib sınır kapısını” Ürdün’e teslim etmesiyle de görüşmelerde büyük ilerleme sağlandı. Ziyarete katılan Ürdün milletvekili Kays Ziyadin, Sputnik haber ajansına yaptığı açıklamada delegasyonun görüşmelerinin “ilişkilerin yeniden ısınmasına” odaklandığına baştan dikkat çekmişti.

Mısır ile de benzer bir gelişme bekleniyor. Mısır elçiliğinde maslahatgüzar olan Muhammed Salim, Şam ve Kahire arasındaki ilişkilerin yakında yeniden tesis edileceğini ima etti. Salim Suriye-mısır ilişkilerini “iyi” olarak nitelendirdi.

BAE ŞAM’A YÖNELİYOR

Öte yandan Suriye ile Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden tesisi iki tarafa yakın Arap kaynaklar tarafından teyit edildi. İlişkilerde ilk aşama; iki ülke arasında görüş alış verişi, ticari ilişkilerin etkinleştirilmesi üzerine başladı. Bu ilişkilerin önümüzdeki yılın başlarında ticari düzeyde aktif hale gelmesi bekleniyor. Yakın bir zamanda iki ülke arasındaki ilişkilerin kapsamlı bir şekilde geri dönüşünün önü açılacak.

SUUDLARIN SIKINTISI

Ancak Suudi Arabistan, Şam ile ilişkileri yeniden kurmak için diplomatik olarak hazırlanmamış gibi görünmüyor. Bunun nedeni Kaşıkçı’nın öldürülmesi meselesi. Bu olayın Suudi dış ilişkilerine en belirgin etkisi, Yemen’de oldu. Suudi Arabistan’ın üç yıldan fazla bir süredir Yemen’e karşı yürüttüğü savaşın meşruiyetine karşı sesler yükselmeye başladı. Diğer yandan Suudi Arabistan, Batı’yı kızdıracak herhangi bir adımı atamaz hale geldi. Şam ile ilişkilerin düzelmesini erteleyecek diğer bir gelişmede taslak uygulanabilir olmasa da, raporların işaret ettiği Abd’nin Fırat’ın doğusunda Suudi güçleriyle bir askeri kuvvet kurma projesi.

SURİYE ARAP BİRLİĞİ YOLUNDA

Şam’ın Arap Ligi’ndeki koltuğuna geri dönme yolu açık görünüyor. Tunus’ta Mart ayında yapılacak zirvede, Suriye’nin katılmasına karşı çıkan tek ülke, muhalefetin bir bölümünü destekleyen Katar oldu. Ancak Katar’ın kendisi,suudi liderliğindeki koalisyon tarafından terörizmi desteklediği ithamının ardından Arap Ligi’ndeki üyeliği dondurulmakla tehdit ediliyor. Şam’ın müttefiklerinin Arap ligindeki koltuğunu yeniden almasına yönelik artan uluslararası baskılarına ek olarak Rus Dışişleri Bakanı Lavrov, İtalya’nın başkenti Roma’da düzenlenen “Akdeniz diyalog konferansında” yaptığı açıklamada, “Arap Birliği, Suriye’nin çözüm çabalarını desteklemede çok önemli bir rol oynayabilir. Bu örgütün Suriye’yi üyelikten çıkarmasının büyük bir hata olduğunu düşünüyorum. Ve öyle görünüyor ki, Arap dünyası artık Suriye’yi Arap ülkeleri ailesine geri göndermenin öneminin farkında” demişti.