İDLİB; SON SAVAŞIN KIYISINDA
İDLİB, 2018 yılının başlarında 40 tane silahlı grup barındırıyordu. Hemen hepsinin hedefi aynıydı; Suriye rejimin devirmesi. Bütün bileşenler, farklı dini okumalarına göre şeriatın uygulanmasını istiyordu. Hepsinin bir şekilde dışarıya bağımlılıkları ve yanı sıra içerde de çok boyutlu tartışmaları mevcuttu. 2017’nin sonlarında Sultan Murad, Hamza ve Mutasim Tugayı gibi birkaç grubun birleşmesinden “Ceyşül Vatani” (Ulusal Ordu) oluşumu ilan edildi. Bu askeri oluşum 30’dan fazla grubun birleşmesiyle 20 binden fazla silahlı kişiyi barındırıyordu.
HANGİ GRUPLAR MEVCUT?
Ceyşül Vatani, muhaliflerin merkezi Türkiye’de bulunan hükümetlerinin savunma bakanlığına tabi. İki rakip grup Ahrar’uş Şam ve Nureddin Zengi Tugayı, Heyet Tahrir el Şam’a (el Nusra) karşı birleşti ve “Suriye Ulusal Kurtuluş Cephesini” kurdu. Bu cephe, son iki aydır İdlib ile Halep arasında kalan bölgede Heyet Tahrir el Şam ile çatıştı.
Önümüzde İttifakların, bölünmelerin olduğu ve yeni isimlerle daha önce bilinmeyen yeni grupların doğduğu karmaşık bir sahne mevcut. Grupların sayıları günden güne artmaktadır. “Salihat hareketi”, ülkenin dört bir yanından yasal statüyü kabul etmeyen militanların İdlib’e transferini yönetmektedir. Garantör devletler, diğer gurupları Heyet Tahrir el Şam’dan ayırmaya çalışmaktadır. Heyet Tahrir el Şam karşıtı muhalif gruplar dini isimlerini terk etmekte ve seküler isimler alarak el Nusra’ya karşı askeri bir güç oluşturmaya çalışmaktadır.
İDLİB, HTŞ’NİN ELİNDE
Şehir, 2018’in başlarında bir güvenlik kaosuna ve çatışan gruplar arasında günlük suikast dalgasına tanık oldu. Eski adı el Nusra olan el Kaide bağlantılı Heyet Tahrir el Şam (HTŞ) 9 gün süren kanlı çatışmalardan sonra bölgeye gücünü dayatmayı başardı. HTŞ, ÖSO ve başka birçok kişi ve grubun ittifakla oluşturulan “Kurtuluş Hükümetinin” kurucu iki grubuyla savaştan sonra gerçek bir gücü olmadığı ortaya çıkardı. Şu an HTŞ ve müttefiki gruplar, bölgenin yüzde 80’ni kontrol etmektedir.
HTŞ ile teslim olma anlaşmalarına göre yenilen gruplar Türkiye sınırına, Afrin’deki “Fırat Kalkanı” bölgesine ve İdlib’in güneydoğusundaki silahsızlandırılmış bölgelere çekildiler.
SURİYE ORDUSU HAZIRLANIYOR
Suriye ordusu, İdlib’in güney kırsalına yeni takviyeler yaptı. Aynı zamanda Rus kuvvetleri İdlib’in güney-doğusunda Ebu Dali bölgesindeki askeri noktalarını tahliye etti. Bu noktalar, İdlib kırsalının bitişiğindeki Kuzeydoğu Hama kırsalına taşındı.
Suriye ordusu geçen ağustosta İdlib sınırına yığınak yapmıştı. Bununla birlikte Rus-türk anlaşması, yeni yılın başlamasıyla beraber İdlib Bölgesi’nin silahlardan arındırılmasını ve idari olarak Şam’a teslim edilmesini gerektiriyordu. Lakin bu gerçekleşmedi. Ama son olaylar, özellikle Htş’nin ilin büyük bölümüne hakim olmasıyla beraber anlaşmanın uygulanması imkanını ortadan kaldırdı. Bu durum Suriye ordusunun ve Rusya’nın geniş bir askeri operasyonun yaklaştığının işaretidir. Analistlere göre Türkiye’nin bu operasyona katılması da bir olasılık.