PAZARI VEREN DÜDÜĞÜ ÇALAMASIN DİYE
Geçen hafta kendilerini dijital demokrasinin havarileri gibi sunan Apple, Google ve Blizzard gibi dev şirketlerin kendi platformlarındaki kuralları kendi çıkarlarını korumak üzere nasıl “esnettiklerini” ele almıştık [0]: Apple Hong Kong’lu eylemciler tarafından kullanılan bir harita uygulamasını, Google Hong Kong eylemleri ile ilgili bir oyunu marketlerinden kaldırmış; Blizzard ise canlı yayında Hong Kong eylemlerine destek veren bir profesyonel Hearthstone oyuncusunun para ödülünü iptal etmiş ve turnuvalardan 12 aylığına men etmişti. Bu cezalara tepkiler Blizzard’da kısmi olarak sonuç verdi; para ödülü oyuncuya geri verilirken menetme kararı da 6 aya düşürüldü.
Ancak tepkilerin etki edecek güçte olmadığı alanlarda benzer uygulamalar devam ediyor. Buzzfeed News, Apple’ın 2018 başlarında Apple TV+ programlarının yaratıcılarını Çin hakkında kötü konuşmamaları konusunda uyardığını iddia etti [1]. Apple’dan iddialara dair henüz bir açıklama yapılmadı. Bir ay kadar önce Küba Komünist Partisi Sekreteri Raul Castro ve çeşitli Küba gazetelerinin hesaplarını engelleyen Twitter ise birkaç gün önce “Dünya liderleri” için uyguladığı kuralları açıkladı [2]. Twitter’ın açıkladığı kurallara göre sıradan kullanıcının platformdan atılmasına yol açacak pek çok şey “Dünya liderlerine” serbest. Terör övgüsü, açık ve direkt şiddet tehdidi ile kişisel bilgilerin ifşası dışında “Dünya liderleri” için engelleme sebebi bulunmuyor. Yani bir “Dünya lideri” yalan/yanıltıcı bilgilerle Twitter’da hiçbir engelle karşılaşmadan savaş propagandası yapabilir. Yine geçen hafta Facebook ve Twitter yalan/ yanıltıcı bir politik reklamın platform kurallarını ihlal etmediğini açıklamıştı [3]. Git proje barındırıcısı Gitlab ise şirket el kitabında değişikliğe giderek potansiyel müşterileri etik/ahlaki değerler üzerinden yasaklamayacağını ve şirket çalışanlarının işte politika tartışmamasını politikalarına ekledi [4].
Özel mülkiyetli internet platformlarında her şey dönüp dolaşıp aynı yere kilitleniyor. Yalan da, dezenformasyon da, nefret suçu da platformların maddi ve politik çıkarları doğrultusunda kural ihlali sayılmayabiliyor. Politik çıkarı sağlayan, parayı veren ya da Çin örneğinde olduğu gibi pazarı veren düdüğü çalıyor. Bu tip her bir vakada az ya da çok çeşitli tepkiler geliyor. Ancak çoğu durumda şirketler geri adım atmıyor. Ciddi şekilde geri adım attırmayı başarabilen tepkilerin ortak özelliği ise ilgili şirketin çalışanlarından güçlü bir tepki gelmesi. Bunun başarılı örneklerini Google’ın Çin için geliştirdiği sansürlü arama motoru projesinin iptalinde [5], Pentagon için geliştirilen yapay zekâ projesinin iptalinde [6] ve son olarak Chef’in ABD Göçmenlik ve Gümrük Muhafaza Bürosu ile kontratını yenilememesinde [7] gördük. [0] https://bit.ly/2oxlzh3 [1] https://bit.ly/2p0jvzr [2] https://bit.ly/2vpg4m4 [3] https://bit.ly/2vukh2n [4] https://bit.ly/2izc166 [5] https://bbc.in/32pzhn3 [6] https://bit.ly/2vqpnxh [7] https://bit.ly/2vovvru