ÜÇ AY İÇİNDE YENİLENMEYEN DAVALAR AÇILMAMIŞ SAYILIR
SORU: Merhaba, öncelikle iyi çalışmalar dilerim. Bir işçi 15.09.2010 yılında işten çıkarıldığını beyan ederek 01.08.2011 tarihinde iş mahkemesine kıdem tazminatı vs. alacağım var diye dava açıyor. 2019 yılında davacı işçinin avukatı davaya katılmıyor, dava düşüyor ve davayı da yenilemek için süreyi kaçırıyor. Daha sonra da ara bulucuya giderek bu iş davasını tekrar açmak için başvurularda bulunuyor. 2020 mart ayı itibariyle ara bulucudan sonra yeni bir dava açabilir mi? Bu yeni bir dava gibi mi açılacak? Önceki davası düştü ve yeniletmedi. Bu yeni davada ise 15.09.2010’da işten çıkan ve davası düşen davacı işçi 10 yıllık zaman aşımına mı girecek yoksa 5 yıllık zaman aşımına mı girecek? Yani ara bulucudan sonra mahkeme ye başvurduğunda reddedilebilir mi?
CEVAP: İyi günler. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Tarafların duruşmaya gelmemeleri, sonuçları ve davanın açılmamış sayılması” başlıklı 150. maddesinde davanın düşmesinin sonuçları belirtilmektedir. Bu düzenlemeye göre, tarafların duruşmaya gelmedikleri veya gelip de davayı takip etmeyeceklerini belirtmesi üzerine dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilecektir. İşlemden kaldırılan bir dosya ile ilgili olarak, dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren üç ay içinde yenileme dilekçesi ile başvurulması halinde dava dosyası yenilenir. Bu yenileme işlemini dosya işlemden kaldırılmasından itibarın bir ay içinde yapılması durumunda harç alınmaz. Ancak, bir ay geçtikten sonra yenileme talebinde bulunulursa, harç alınır, bu harç yenileyen tarafça ödenir ve karşı tarafa yüklenemez. Bu şekilde harç verilerek yenilenen dava, eski davanın devamı sayılır.
İşlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde yenilenmeyen davalar ise, açılmamış sayılır.
Bu hususlar sizin dosyanız açısından da geçerlidir. Dava hiç açılmamış gibi işlem yapılır ve dolayısıyla, yeni bir dava açmak gerekmektedir.
İş yargılamasında 7036 sayılı Kanun ile getirilen zorunlu ara buluculuk gereği, 01.01.2018 tarihinden itibaren açılacak olan, yıllık izin ücreti, fazla çalışma (fazla mesai) ücreti, maaş vb. gibi işçilik alacakları ile ihbar tazminatı, kıdem tazminatı vb. gibi tazminatlardan kaynaklanan hususlarda ara bulucuya başvurmak dava şartı olarak zorunludur. Bu açıdan sizin soruda bahsetmiş olduğunuz işçi için açılacak davada da ara bulucuya başvuru dava şartıdır ve zorunludur. Yine, 7036 sayılı Kanun ile İş Kanunu’nun ek 3. maddesinde yapılan değişiklik ile yıllık izin ücreti, kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin bildirim şartına uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat, kötü niyet tazminatı, iş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminatlarda da zaman aşımı süresi beş yıla düşürülmüştür. Bu maddenin yürürlük tarihi ise kanunun yayınlandığı tarih olan 25.10.2017’dir.
Ancak, söz konusu 7036 sayılı Kanun’u bir başka ek madde ekleyerek bir geçiş dönemi de düzenlemiştir. Buna göre, ek 3. maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra sona eren iş sözleşmelerinden kaynaklanan yıllık izin ücreti ve tazminatlar hakkında uygulanır. Ek 3. maddede belirtilen yıllık izin ücreti ve tazminatlar için bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce işlemeye başlamış bulunan zaman aşımı süreleri, değişiklikten önceki hükümlere tabi olmaya devam etmektedir. Ancak, zaman aşımı süresinin henüz dolmamış kısmı, ek 3. maddede öngörülen süreden uzun ise, ek 3. maddede öngörülen sürenin geçmesiyle zamanaşımı süresi dolmuş olur. Soruda belirtilen işçinin iş sözleşmesi eylül 2010’da sona ermiştir. Kıdem tazminatı da bu tarihten işlemeye başlayacaktır. Kanunun yürürlüğe girdiği 25.10.2017 tarihinde, zaman aşımının (eski düzenlemeye göre) dolmayan kısmı 5 yıldan azdır. Dolayısıyla, zaman aşımının henüz dolmamış kısmı beş yıllık süreden az olduğu için zaman aşımı süresi eski kanuna tabidir ve 10 yıllık süre de ara bulucuya başvurulduğu tarihe göre hesaplanacaktır. Ancak, ücret, fazla çalışma, gibi işçilik alacakları açısından önceden de beş yıl olan zaman aşımı süresi dolmuş olduğu için buna yönelik talepleri zaman aşımına uğramıştır.