Hızlı artış vakaların zamanında tespit edilmediğini gösteriyor
Türkiye’de koronavirüs vakasının ilk görüldüğü 11 Mart’tan bu yana 28 Mart itibariyle vaka sayısı 7 bin 402, hayatını kaybedenlerin sayısı ise 108 oldu. 24 Mart’tan bu yana Türkiye’de açıklanan vaka sayısının bir önceki güne göre artışı ise dikkat çekici. Öyle ki bu artış oranı 24 Mart’ta yüzde 22, 25 Mart’ta yüzde 30, 26 Mart’ta yüzde 49.2 ve 27 Mart’ta yüzde 57. Peki bu artış bize neyi gösteriyor, test sayısı arttıkça vakalar neden artıyor ve dahası rakamlar gerçeği yansıtıyor mu? Prof. Dr. Raşit Tükel ile konuştuk.
ZAMANINDA SAPTANIP MÜDAHALE EDİLMEDİ
Son 4 gündür vaka sayısında da hayatını kaybedenlerin sayısında da hızlı bir artış görünüyor, bunu nasıl yorumlamalıyız?
Toplam vaka sayısının giderek artması; hastaların zamanında saptanıp izole edilemediğini, hastalık şüphesi olanların, hastalarla temas etmiş olduğu bilinen ya da düşünülen kişilerin 14 gün süreyle uygun koşullarda sağlıklı kişilerle temasının önlenmesi, onların ayrı yerlerde tutulmasının etkili biçimde yapılamadığını, sosyal mesafe önlemlerinin zamanında ve etkili olarak uygulanmadığını gösteriyor.
Test sayısı arttıkça vaka sayısı artıyor, bunu nasıl yorumluyorsunuz?
Testlerin yaygın olarak yapılmasının vakaların tespiti açısından önemini gösteriyor.
RAKAMLAR, VAKA SAYISINI YANSITMIYOR
Açıklanan rakamların geçek vaka sayısını yansıtmadığı iddialarına ne dersiniz?
Her gün açıklanan verilerde, toplam vaka sayısındaki artışların, test sayısındaki artışlarla ilişkisini görebiliyoruz. Açıklanan verilerin gerçekte olan vaka sayısını yansıtmadığını söyleyebiliriz. Burada test sayısı dışında dikkate alınması gereken bir nokta da klinik olarak Covid-19 tanısı konulduğu halde testi negatif olan vakaların açıklanmıyor, dolayısıyla istatistiklere yansımıyor olması. Test negatif olsa da klinik tanı ölçütlerini karşılayan vakalar toplam sayıya dahil edilmelidir. Örneğin, Çin’de Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezinin Covid-19 olarak bildirdiği 72 bin 314 vakanın yüzde 37’sinde test yapılmamıştı.
TEST NEGATİF ÇIKSA DA TEKRARLANMALI
COVID -19 ile enfekte olmuş bir kişinin test yapıldığında yanlış sonuç verebilmesinin olası nedenleri nedir?
“Tanı testinde bir veya daha fazla negatif sonuç, Covid-19 enfeksiyonu olası
lığını ortadan kaldırmıyor. Covid-19 ile enfekte olmuş bir kişide bir dizi faktör tanı testinden negatif sonuç alınmasına neden olabiliyor. Negatif sonuca neden olan faktörler arasında; numunenin çok az hasta materyali içermesi; numunenin tespit edilemeyecek kadar düşük bir viral yük ile enfeksiyonun çok erken evresinde ya da geç bir evresinde alınmış olması, numunenin uygun şekilde kullanılmamış veya taşınmamış olması ya da testin doğasında bulunan teknik sorunlar sayılmaktadır. Negatif test sonucunun, Covid-19’u dışlamadığı belirtilmekte ve tedavi veya hasta yönetimi kararları için tek ölçüt olarak kullanılmaması önerilmektedir. Tanı testi negatif olduğunda, hastanın Covid-19 ile uyumlu klinik bulgu belirtileri varsa, yanlış negatif sonuç olasılığı düşünülmelidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) böyle durumlarda tanı testinin tekrarlanmasını önermektedir.”
VAKALARLA TEMAS EDENLERE, SAĞLIKÇILARA...
Peki yaygın test derken tam olarak ne kastediyorsunuz, 82 milyona test yapılmasını mı?
Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu tarafından hazırlanan Covid-19 Rehberi’nde 25 Mart’ta yapılan bir güncelleme ile olası vaka tanımına, “Ani başlangıçlı ateş ile birlikte öksürük veya nefes darlığı olması ve burun akıntısı olmaması” ölçütü de dahil edildi. Yaygın testi; solunum yolları enfeksiyonu belirtisi olan herkese, tanı testi pozitif olan kişilerin temas ettiklerine ve Covid-19 tanısı konmuş hastayla teması ve hastalık şüphesi olanlardan başlanarak sağlık çalışanlarına test yapılması olarak anlayabiliriz. Bir çalışmada, Covid-19 tanısı konulan vakaların yüzde 79’unda bulaşmanın kaynağının tespit edilememiş enfeksiyon olduğu bildirilmiştir.