Aşıları aksayan çocuklar var, başka hastalıklar baş gösterebilir
Sağlıkta özelleştirme politikalarının en önemli aşamalarından biri olan aile hekimliği sistemine geçilmesi ve sevk zincirinin bozulmasıyla büyük oranda hasar gören koruyucu sağlık hizmetleri pandemi sürecinin yönetilememesi ile tam bir enkaza dönüştü.
Asm’lere ilişkin görüş aldığımız bir hemşire arkadaşımızın; rutin bebek aşılarının aksaması ile söze başlaması da bunun en büyük göstergesidir. “Bebek, gebe ve yaşlı izlemleri aksıyor; sabahtan beri aramalar yapıyorum; aramazsak bebek aşıları için gelmiyorlar; bazı aradıklarım da kovid pozitif olduğu için gelmiyorlar” derken koruyucu sağlık hizmetlerindeki zaten eksik olan hizmetlerin, kısmen ulaşılamaz hale geldiğini ifade etmektedir.
YENİ EKİP YOK
Başka bir Asm’den yine bir hemşire ile görüştüğümüzde “Filyasyon ekibi ve ilçe sağlık müdürlüğü dönüşümlü çalışıyor; hem nöbet hem gündüz çalışması, yeni ekip oluşturulmadı. En fazla sorunu başvuranların kapıda beklemelerinden dolayı yaşıyorum. Avm’lerde marketlerde kapıda bekleyip mağazalara sırayla giren insanlar bizimle kavga ediyor. Sağlık çalışanlarına saygı artacağı yerde azaldı” şeklinde aktarırken sesi titremeye başlamıştı.
Dinlenemeyen, güvenli koşullarda çalıştırılmayan, yıpranma payı alamayan, hem mali hem özlük hem de sosyal bir çok hak kaybına uğrayan sağlık emekçilerinin değersizleştirilmesi ve aksayan sağlık hizmetlerinde yine sağlık emekçilerinin hedef gösterilmesi sonucu şiddete maruz bırakılmasının da pandemi dönemiyle birlikte arttığı bir gerçektir.
‘RAPORU OLMAYAN PATRONLA SORUN YAŞIYOR, BİZİMLE KAVGA EDİYOR’
Filyasyon takibine dair de yakınmaları var çalışanların:
“Benim her gün 89 hastayı takip etmem gerekiyor. Ama tek işim de bu değil. 40-45 kişiyi ancak arayabiliyorum. Temaslıları ayrı, hastaları ayrı takip etmem gerekiyor. İkinci test yapılacak mı, ilaçları ulaşmış mı... İlçe sağlık müdürlüğü ile koordinasyonu sağlamak zorundayız ama yetişemiyoruz. Günlerce ilaçlarına ulaşamayanlar olabiliyor. Öğlen yemeği ya yiyemiyoruz ya da acele ile tıkınıyoruz. Sisteme dair aksayan çok durum var; örneğin pozitif vaka tespit ediliyor ama ekipler kayıt işlerine yetişemediğinden sisteme kaydı düşmüyor; bu nedenle ilaçları gitmiyor; raporu yazılamıyor; raporu olmayan kişi işvereniyle sorun yaşıyor; geliyor bizle kavga ediyor”
Artan iş yüküne karşı personel sayısının yetersizliğini ifade eden ASM hemşiresi ise “Bir hekim, bir hemşire, bir de triyajda görevli üç kişi çalışıyoruz. Ekip elinden geleni yapıyor ama sistem daha fazlasını mümkün kılmıyor” dedi.
RUTİN AŞILAR AKSADI
Geleceğe dair kaygı verici toplum sağlığı sorunlarına da işaret eden ASM çalışanları; “Aşıları aksayan; takipleri aksayanlar için gelecekteki riskler çok fazla. Rutin aşıları tamamlanamayan çocuklar arasında başka hastalıkların salgını başlayabilir. Okullarda yapılan aşılar aksadı, kanser taramaları aksadı; 15-49 yaş arası kadın izlemleri aksadı. Biz burada defalarca HPV pozitif ya da kolon kanseri tespit ettik ve erken tanı alınmasını sağladık. İki kez çocuk istismarı tespit ettik ama şu an bu değerlendirmelerin hiçbirini yapamıyoruz.” diyerek dertleri saymakla bitiremiyor.
Filyasyon ekibinde görevli bir hemşire ise bu sorunlara ek olarak “08.30-23.00 arası çalışıyoruz ve ertesi günü izin kullanamayabiliyoruz. Amirlerimizden sürekli ‘Vaka takibini bitirtemediniz mi, hızlı olun’ uyarılarıyla karşılaşıyoruz. Kovid-19 yaygınlaştıkça ‘Boşa kürek çekiyoruz’ hissiyatına sahip oluyoruz” diyor. Ve çalışanlar diyor ki: “Ev ziyaretleri, rutin ASM işleyişi ve kovid-19 takibine dair farklı ekipler oluşturulabilir. Evde bakım ihtiyacı olanlar için de mümkün olduğu koşullarda hasta ve hasta yakınlarının eğitimi sağlanabilir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının var olan politikaları değiştirmesi ve yeni politikalar oluşturması gerekiyor.”