Yeni seçimle de eski düzen devam edecek
“Seçimlere katılım konusunda Kürdistan Bölgesi’ndeki durum Irak’tan çok farklı değil. Dolayısıyla, en başta söylenmesi gereken insanların siyaseti sorunların çözüm zemini olarak görmemesi yönüyle bu sonuç önemli.”
rak’ta yüzlerce kişinin öldürüldüğü ‘işsizlik’ ve ‘yoksulluk’ protestolarının ardından ilk kez Iraklılar sandık başına gitti. Yapılan erken genel seçimin resmi olmayan sonuçlarına göre, Şii lider Mukteda Sadr’ın partisi 69 sandalye elde ederek 329 sandalyeli parlamentoya en kitlesel katılım sağlayacak parti oldu. 33’ü Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) olmak üzere Kürt partiler parlamentoya 61 vekil gönderdi. Irak Yüksek Seçim Komiserliği, seçimlere katılım oranını yüzde 41 olarak açıkladı. Irak’ı yakından takip eden Hamburg Üniversitesi Öğretim Üyesi Siyaset Bilimci Dr. Arzu Yılmaz ile Irak seçimlerini konuştuk. Bazı parti ve koalisyonların sandalye sayısını artırmasına rağmen aldıkları oyların düştüğüne vurgu yapan Yılmaz, “Irak’ta yaşanan sorunların oluşacak yeni parlamento dengesiyle çözülmesinin zor olacağını gösteriyor. Dolayısıyla, Irak’ta yeni seçimle de eski düzen devam edecek demek mümkün” değerlendirmesinde bulundu.
Seçim sonuçlarını Irak Kürdistan Bölgesi siyasetinde yakın dönemde yeni muhtemel krizlerin bir göstergesi olarak gören Yılmaz, sorularımızı yanıtladı.
Ideğerlendirmeniz nedir? Bu tam da sözünü ettiğiniz gösteriler nedeniyle alınan ve bir erken seçim kararıydı. Göstericilerin, Irak’ta işlevsiz kalan sorunlara çözüm üretemeyen daha da önemlisi bir yolsuzluk mekanizmasına dönüşen siyasi düzenin değişmesi talebini karşılamak üzere bu seçim gündeme geldi. Bu çerçevede, bir de yeni se - çim sistemi Irak Meclisinden geçti. Amaç, siyasi sistemi kitleyen mezhep, çıkar, silahlı güç ya da yabancı devlet destekli koalisyon yapıları dışında kalanların da Irak Meclisinde temsil edilebilmesini sağlamaktı. Nihayetinde, bugün resmi olmayan rakamlara göre 30 bağımsız aday ve 5-6 yeni parti Irak parlamentosuna girme şansı elde etmiş görünüyor. Fakat seçime katılım oranı ve bu seçimlerde bazı parti ve koalisyonların sandalye sayısını artırmasına rağmen toplam aldıkları oylardaki düşüş, Irak’ta yaşanan sorunların oluşacak yeni parlamento dengesiyle çözülmesinin zor olacağını gösteriyor. Dolayısıyla, Irak’ta yeni seçimle de eski düzen devam edecek demek mümkün.
Resmi olmayan ilk sonuçlarına göre en fazla oyu Şii din adamı Mukteda Sadr’ın partisi aldı. Sadr partisinin seçimi kazanmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Sadr’ı rakiplerinden ayıran en önemli özellik Irak siyasetinin belirlenmesinde yabancı devletlerin hem askeri hem siyasi müdahalesine açıkça ve güçlü bir şekilde karşı olmasıydı. Bu durum göstericilerin de en önemli taleplerinden biriydi. Seçim sonuçları bu damarın parlamentoda güç kazandığını gösteriyor. Zira öte yandan İran’ın desteğiyle Irak siyasi ve askeri alanında hareket eden Fetih koalisyonu seçimlerde büyük bir yenilgiye uğradığını görüyoruz. Fakat bu tablo içinde, örneğin, İran Devrim Muhafızları Komutanı İsmail Gani’nin seçimin hemen ertesi günü Bağdat’ta boy göstermesi de Irak’ta işleyişin seçim sonuçlarına göre öyle hemen kolayca değişmeyeceğini de gösteriyor.
‘ABD BAŞKANI BIDEN SEÇİMLERİ ETKİLEDİ’
ABD Başkanı Joe Biden, ABD ordusuna bağlı muharip güçlerin yıl sonuna kadar Irak’tan ayrılacağını Irak Başbakanı Mustafa Kazımi ile görüşmesinin ardından açıklamıştı. Söz konusu açıklamanın seçimlere bir etkisi oldu mu? Ortaya çıkan sonuç ABD için ne ifade ediyor?
Bence oldu ve açıkçası olumlu bir etkisi oldu diyebiliriz. Zira Sadr’ın başarısında ya da Fetih’in yenilgisinde bu açıklamanın yansımaları görülebilir. Iraklılar kendi ayakları üzerinde durma iradesine dair önemli bir talep ortaya koydu. Bu aslında Abd’nin özellikle İran’ın Irak’taki etkisini kırma politikası açısından avantajlı bir zemin yaratıyor denilebilir. Ama İran’ın bu sonuçlara nasıl bir tepki vereceği, olası bir çatışma ya da şiddet durumunda Abd’nin nasıl bir pozisyon alacağı da gelişmelerin seyrini değiştirebilir.
‘İRAN VE TÜRKİYE KARŞI KARŞIYA GELEBİLİR’
Irak seçim sonuçlarını bölge siyasetine bir yansıması olur mu? Özellikle İran ve Türkiye açısından…
Bu etki seçim sonuçlarına bağlı nasıl bir hükümet kurulacağına bağlı. Eğer Sadr’a bağlı bir Başbakan ve kabine kurulursa bu her iki ülkenin en başta askeri olarak Irak’taki mevcudiyetiyle ilgili ilişkilerde kriz yaratabilir. Hükümetin seçim sonuçlarından çok hangi siyasi dengeler üzerinden kurulacağı bu açıdan önemli. Ama her halükarda başta Kürdistan Bölgesi olmak üzere ve ileride özellikle tartışmalı alanda Türkiye ve İran’ın karşı karşıya gelmesi ihtimal dahilinde diyebiliriz.