ŞU AN CEPHEDEKİ OĞLUMUN ŞAPKASINI DÜŞÜNÜYORUM, BAŞKANI DEĞİL

KİEV’DE Ukrayna Bağımsız Sendikalar Konfe derasyonu (KVPU) ile iletişime geçmeye çalışmış ancak yüz yüze görüşme konusunda başarılı ola mamıştık. Konfederasyona bağlı Bağımsız Maden İşçileri Sendikası Başkanı Yuri Samoylov ile Kryvyi Rih’te görüşme şansımız oluyor. Samoylov, “Şehir deki diğer örgütlerin başkanları olan birçok yolda şımız şu anda cephedeler, dolayısıyla ben onların birtakım sorumluluklarını da yerine getiriyorum” diye başlıyor söze, “2 bin 500 üyemiz var, 300 ka darı savaşa gitti. Bu üyelerimizin 200 civarında yakını da şu anda savaşıyor.” Samoylov’un oğlu ve torunu da gidenler arasında.

“Buradaki hemen hemen bütün madenlerde örgütlüyüz. Aynı zamanda Arcelormittal fabrika sında da örgütlüyüz. Sendikamız asıl olarak Uk raynalı oligarklara ait işyerlerinde kuruldu. Ahme tov’a ait Demir Cevheri Tesisleri ve aynı zamanda Yaroslavskiy’nin fabrikalarında örgütlüyüz. Yaros lavskiy Rusya’nın Abramoviç’i gibi birisi. Savaş başladığında buradan kaçmıştı ama mal varlıkla rını büyük ihtimalle elinde tutuyor. Abramoviç de bildiğiniz gibi Putin’in para kesesi durumunda.

Savaştan önce Kryvyi Rih Ukrayna’nın bağım sızlık sürecinde 1 Mayıs’ın kutlandığı tek şehirdi. Ukrayna’nın diğer şehirlerinden farklı olarak bura da her sene grevler oluyordu. En son büyük grev 2020’de 46 gün boyunca yer altında yüzlerce işçi nin katılımıyla yapılmıştı. Bu bir rekordu.”

Sanayi üretimi nasıldı ve şimdi nasıl? Savaştan önce Ukrayna’nın genelinden farklı olarak burada üretim seviyesi düşmedi ve pratik te Sovyet zamanınkini korudu. Nüfus yaklaşık 700 bin ve bunun 250 bini sanayide çalışıyordu. Çoğu özel ve tehlikeli işlerde çalışan işçilerin ücretleri nin, her ne kadar oligarklar istemese de grevler yoluyla enflasyon karşısında erimemesini sağladık ve 1000 dolar civarında tutmayı başardık.

Peki savaştan sonra?

Yarı yarıya azaldı. Üretime devam eden işyer lerinin sayısı savaş öncesi seviyesinin üçte birine düştü.

İşten çıkarmalar da mı oldu?

Hayır, işten çıkarılmadılar ve geçim yardımı alıyorlar.

Geçinebiliyorlar mı aldıkları yardımla?

Size bir örnekle anlatayım. Zaporijya bölgesin de Dniprorudne adında, şu anda işgal altında olan bir şehir var. Zaporijya Nükleer Santralinin yakı nında bulunuyor ve burada da bir demir madeni var. Özel bir maden. Oradan kaçıp Ukrayna’nın iş gal altında olmayan yerlerine gelenlere bile bu ge çim yardımı ödeniyor. Ukrayna’da işletmeler üreti mi durdursa bile çalışanlarına bir miktar ücret ödemelerini sağlayacak bir sistem oluşturuldu.

Bu sadece örgütlü işyerleri için mi geçerli? Evet.

İşçilerin ne kadarı sendikalarda örgütlü? Yüzde 50 civarında. Sanayide ise bu yüzde 90 civarında.

Yüksek bir oran. Türkiye’de yüzde 15 kadar. Sovyetlerden kalan bir durum mu bu?

Evet. Ama biz Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti değiliz, bağımsızız.

Ukrayna’da işçilerin haklarını kısıtlayan yeni iş yasalarının savaş döneminde meclisten geç tiğini biliyoruz. Bununla ilgili bilgi verebilir misi niz?

Ukrayna’da gerçekten de işçiler de dahil ol mak üzere sıradan insanların yaşam şartlarını kö tüleştiren yasalar kabul edildi. Örneğin kabul edi len 2023 bütçesinde daha önce enflasyona karşı otomatik olarak ücretlerin yükseltilmesini sağla yan düzenleme fark ettirmeden ortadan kaldırıldı. Ayrıca toplu iş sözleşmesi hakkını ortadan kaldır dılar. Yıllık izin haklarını da çok azalttılar; savaş öncesinde yıllık 28 ila 64 gün arasında değişen izin hakkını herkes için 24 güne düşürdüler. Daha önceki izin hakkı, tehlikeli işlerde çalıştığımız için Sovyet döneminden kalmaydı. Ayrıca şu anda iş verenlere sendikasız işçileri işten çıkarma hakkı verildi. Daha önce bu mümkün değildi.

Bu yasalara karşı nasıl mücadele ediyorsu nuz?

Üyelerimizden bazıları kendileri için savaş ön cesi koşulların tekrar geçerli olması için başvuru da bulunuyor, biz de yargı yoluna gidiyoruz.

Bu yeterli olacak mı?

Avrupalı ve küresel sendikal yapıları kullana rak başkana ve hükümete başvurmalarını sağlı yoruz. Avrupa bizi almak istiyor ya! (Gülerek).

O zaman grev ve protesto gibi mücadele yöntemlerini kullanmayı düşünmüyorsunuz…

Bunlar yasak ve suç kapsamında şu anda.