ÇÜRÜYEN DEVLET

İNGİLTERE’DE Rishi Sunak’ın başbakan olur ken hükümetinin ‘dürüstlük, profesyonellik ve hesap verebilirlik’ hükümeti olacağı sözünü ver mesinin üzerinden üç ay geçti. Skandal kokusu hem partisine hem de hükümetine sinmiş du rumda ve Sunak’ın otoritesi öyle ki, denese bile bu konuda yapabileceği çok az şey var.

Son rezaletler iki başkanla ilgili: Muhafaza kar Parti’nin teşkilatlardan sorumlu başkanı Nadhim Zahawi ve BBC Mütevelli Heyeti’nin yeni atanan başkanı Richard Sharp. 1990’larda John Major hükümetinin düşmesine neden olan pespayelikler bunların yanında önemsiz kalıyor.

Daha önce başka bir skandala zaten adı karışmış olan Zahawi, atlarını beslediği ahırı ısıtmak için vergi mükelleflerinin parasından ‘yanlışlıkla’ 5 bin sterlin talep eden Zahawi, şimdi de kendisini milyonluk bir vergi kavgası nın içinde buluyor. Daha da kötüsü, soruştur mayı yürüten vergi uzmanı Dan Needle’ı ve In dependent gazetesini çok sayıda yasal tehdit le soruşturmayı ve haberin yayınlanmasını engellemeye çalıştı.

Haberle ilgili detaylar bir haftadan fazladır gündeme getirilmeye devam ederken, olayları örtbas etmeyi başaramayan Sunak’ın liderlik, hesap verebilirlik ve dürüstlük göstermesi için bolca zamanı vardı. Ama bunu yapmadı ve şimdi Zahawi ile arasına mesafe koymaya başladı.

Ancak Sunak hiçbir zaman ideal sözleriyle hareket etmedi. Göreve geldikten birkaç gün sonra, gözden düşmüş eski İçişleri Bakanı Su ella Braverman’ı yeniden aynı göreve atadı. Gavin Williamson, daha önce iki kez görevden alınmasına rağmen Sunak’ın kendisini hükü mete geri getirmesinin ardından zorbalık iddi aları nedeniyle istifa etmek zorunda kaldı. Yi ne zorbalıkla suçlanan Dominic Raab da hala kabinede yer alıyor. Sunak’ın kendisi de iki kez trafik kurallarını ihlalden para cezasına çarp tırılan ilk başbakan oldu.

Bu örnekler kesinlikle en tepedeki liderlik ve otorite eksikliğini ortaya koyuyor. Ancak hükümetin en üst düzeyindeki karmaşık ağ, sürekli akış halindeki lobiciler, gazeteciler, si yasi danışmanlar ve siyasi güç ve nüfuz sahi bi kişiler, demokrasinin altını oyan ve çürüyen bir siyasi sistemi ortaya çıkaran derin bir yol suzluğu gizliyor.

YOLSUZLUK KÜLTÜRÜ

Rishi Sunak, Boris Johnson, David Came ron, Nadhim Zahawi ve Richard Sharp ile diğer leri arasındaki ilişki gerçekten de karanlık. Sharp bir zamanlar Sunak’ın danışmanıydı ve Goldman Sachs’ta Sunak’ın patronuydu. Sharp aynı zamanda Zahawi’nin arkadaşı ve John son’ın Londra Belediye Başkanı olduğu dönem de de danışmanlığını yapmıştı. Johnson’ın pa halı yaşam tarzını finanse etmek için kredi ver mekle kalmamış, Muhafazakar Parti’ye 400 bin sterlin bağışta bulunmuştu. Kamu yayıncısı BB C’nin Mütevelli Heyeti Başkanı olmak için daha iyi kim olabilir?

Halihazırda ne Nadhim Zahawi ne de Ric hard Sharp görevinden ayrılmıyor ve ayrılsalar bile, hiç şüphesiz bol kazançlı başka bir rol on ları bekliyor olacak. Sahip oldukları ayrıcalık ve zenginlik, sıradan insanların karşılaşacağı rezil liği önlüyor. Sistem elitleri korumak üzere ta sarlanmış. Vergi konusunda son derece pahalı ve tümüyle haksız, ama tamamen yasal olan sayısız boşluklar sunuluyor. Sunak’ın eşi, İngil tere’de kaldığı halde sürekli ikameti başka bir ülkedeymiş gibi kayıtlı olması sayesinde 20 milyon sterline varan vergiden kaçınmıştı. Yok sullukla ilgili çalışma yürüten düşünce kurulu şu Resolution Foundation’a göre sadece 70 bin kişi tarafından kullanılan ve vergi mükellefleri ne maliyeti yılda yaklaşık 4 milyar sterlin olan ‘beş korkunç vergi indirimi’ var. Ancak yasal görülen bu vergiden kaçınma önlemleri bile Zahawi için yeterli değil.

Ve bir kez yasalara karşı gelindiğinde, eşit olmaktan çok uzağız. Taxwatch adlı kuruluş, vergi kaçakçılığının Hazine’ye yükünün, gerçek ten hak kazanmadığı halde sosyal yardım alanların yol açtığı yükten dokuz kat daha faz la olduğunu hesaplıyor. Ama denetime gelince, sosyal yardımları düzenleyen kurum, vergileri toplayan kurumdakinden (HMRC) daha fazla sayıda denetleme amaçlı personel istihdam ediyor ve son 11 yılda 23 kat daha fazla cezai kovuşturma yürütmüş bulunuyor. Vergi suçları için açılan cezai kovuşturma sayısı 2015’ten bu yana yüzde 39 oranında azalmış durumda.

HMRC, çoğu dolandırıcılığı cezai kovuştur ma yerine sivil soruşturma ve uzlaşma yoluyla ele alma yoluna gidiyor. Zahawi de bu politika sayesinde 3.8 milyon sterlinlik vergi kaçırma dan dolayı cezai kovuşturma yerine, bu mikta ra ek olarak 1 milyon sterlinden fazla para ce zasına çarptırıldı. Bu durum, sosyal yardım ku rumunun 5 bin sterlinin üzerindeki her dolandı rıcılık vakasını savcılığa sevk eden katı uygula masıyla keskin bir tezat oluşturuyor.

Daha ocak sonuna gelmedik ve bu yıl şu ana kadar müesses nizamın üç önemli ayağı -krallık, parlamento ve polis- yolsuzlukla sar sıldı. Parlamento ve polis teşkilatı taciz ve yol suzluk iddialarıyla çalkalanırken, monarşi de kendi taciz vakalarıyla ülkenin en işlevsiz ailesi haline geldi. Britanya devleti özüne kadar çü rümüş durumda.

(Çeviri: Dış Haberler Servisi)