Savaşın kârı silah ve enerji tekellerine

usya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’ya saldırmasıyla başlayan savaş birinci yılını doldurmak üzere. Bu bir yıl içinde kesin sayısı bilinmemekle birlikte binlerce Ukraynalı hayatını kaybederken, milyonlarcası ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Kentler, kasabalar, köyler yerle bir edildi, katliamlar yapıldı.

Savaş nedeniyle Abd’nin başını çektiği Batılı emperyalist ülkelerin Rusya’ya yönelik hayata geçirdiği ilk yaptırımların başında petrol ve doğal gaz ithalatının durdurulması geldi. Başta Almanya olmak üzere birçok Avrupa ülkesi aşamalı olarak Rusya’dan doğal gaz ve petrol alımını azalttı. Gelinen aşamada Rusya’dan, özellikle Avrupa ülkelerine doğal gaz ve petrol akışı nerdeyse durma aşamasına gelmiş bulunuyor.

Bu tablo doğal olarak en fazla Batılı özel enerji tekellerinin işine yaradı. Bu nedenle Batılı petrol tekelleri arka arkaya “rekor kârlar” açıklamaya başladılar.

REXXON MOBIL VE SHELL’DEN REKOR KÂR AÇIKLAMALARI

Dünyanın ikinci büyük petrol tekeli olan ABD’LI Exxon Mobil 2022’de rekor kâr yaptığını dünyaya duyuruldu. Açıklamaya göre şirket 2021’e göre kârını yüzde 157 artırarak, 59 milyar dolar net kâr elde etti. Bu tekelin saatte ortalama 6.7 milyon dolar kâr yaptığı anlamına geliyor.

Exxon Mobil en son 2008 yılında, 45 milyar dolar ile rekor kâr açıklamıştı. ABD’LI diğer petrol tekeli Chevron da bu yılın nisan-haziran ayları arasında 11.4 milyar dolar net kâr ilan etti. Bir yıl önce aynı dönemde elde edilen kâr 3 milyar dolardı. Böylece her iki ABD’LI tekelin 2022’deki net kârının 200 milyar doları geçeceği tahmin ediliyor.

İngiltere merkezli Shell tekeli de aynı şekilde 2022’de rekor kâr yaptığını

Petrol ve enerji tekelleri 2022 yılını rekor kârlarla kapattılar. (Fotoğraf: Pixabay)

duyurdu. Tekel tarafından yapılan açıklamada 2022’de net kârın 39.87 milyar dolar olduğu duyuruldu. Böylece 2021’e göre kârını ikiye katlayan Shell, savaştan en fazla yararlanan enerji tekellerinden biri oldu.

TOTAL, BP, REPSOL…

Diğer enerji tekelleri henüz yıllık kârlarını açıklamasalar da benzer bir tablo onlar için de söz konusu. Çünkü bu geçen yılın ilk yarısına dair açıklanan veriler bunun habercisi. Fransız Total geçen yılın ikinci çeyreğinde net 5.7 milyar dolar kâr yaptığını açıklamıştı. Bu miktar 2021’de 2.2 milyar dolardı. Tekelin yıl içinde yaptığı toplam kârın 20 milyar doların üzerinde olacağı söylenebilir. Dolayısıyla yüzde 122’lik bir artış anlamına geliyor.

İngiliz BP ise 2022’nin ikinci çeyreğinde 9.3 milyar dolar kâr açıklamıştı. Bu miktar 2021’in ikinci çeyreğinde ise 3.1 milyar dolardı. Dolayısıyla kârını üçe katladı.

İspanyol Rapsol tekeli ise geçen yılın ilk yarısında kârını ikiye katlayarak, 2.5 milyar dolara, Avusturya tekeli OMV de 2.9 milyar dolara (2021’de 1.6) çıkardıklarını duyurmuştu.

KÂRLAR NASIL KATLANIYOR?

Özellikle Almanya, savaştan sonra Batılı petrol tekellerinin en önemli yeni müşterilerinden birisi haline geldi. Almanya, savaştan önce ihtiyaç duyduğu doğal gaz ve petrolün büyük bir bölümünü Rusya’dan alıyordu.

Bunun yanı sıra arz-talep dengesini ileri süren tekeller kısa sürede daha önce ucuza aldıkları petrolü birkaç kat daha fazla fiyatla piyasaya sürdüler. Halkın pahalıya aldığı benzin, dizel tekellerin cebine kâr olarak döndü. Almanya ve Fransa gibi ülkelerde halka yardım adı altında devlet tarafından verilen yakıt desteği de dolaylı olarak tekellerin kasasına aktı.

Farklı kesimler, “aşırı kâr vergisi” konulmasını talep ediyor. Bazı istisnalar dışında bu konuda somut adım atan ülke ise yok. En çok kâr yapan ABD’LI tekellere karşı içeride artan baskıyı yatıştırmaya çalışan Başkan Joe Biden, petrol tekellerini ülkede yatırım yapmaya çağırmakla yetindi. Ciddi bir toplumsal hareket ortaya çıkmadığı takdirde Batılı hükümetlerin enerji tekellerinin rekor kârlarına dokunmaya niyeti olmadığı görülüyor.